Kinderboek over schipbreuk Van Bosse en bemanning op Tarama
Op 2 december overhandigde José Schreurs van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) samen met professor Kayoko Shimoji van Okinawa International University de eerste exemplaren van het kinderboek "Het raadsel van het Hollands rif" aan Theo Peters, Nederlands ambassadeur in Japan en Ikehiro Michio, het hoofd van de Onderwijsraad van de gemeente Tarama (Japan). Dit boek is de uitkomst van een oral history project dat de RCE in nauwe samenwerking met de gemeente Tarama, Okinawa International University en Universiteit Leiden heeft uitgevoerd.
Bij onderzoek naar het scheepswrak van de Van Bosse (1854-1857) kwam naar voren dat er nog steeds verhalen over de schipbreuk in 1857 verteld worden op het kleine eiland Tarama. Tezamen met historische bronnenonderzoek (archiefonderzoek) in Nederland en eerdere publicaties over de Van Bosse in Japan, vormen deze verhalen de basis voor dit kinderboek.
Schipbreuk
In 1857 zonk het Nederlandse handelsschip Van Bosse voor het eiland Tarama, Okinawa in Japan. Tarama maakte destijds deel uit van het koninkrijk Ryukyu, dat in 1879 onderdeel is geworden van Japan, en in 1882 is omgevormd tot de prefectuur (provincie) Okinawa. Nederland was van 1641 tot 1853 het enige westerse land dat via de handelspost Deshima (bij Nagasaki) handel dreef met het Japanse keizerrijk. Halverwege de 19e eeuw sloot Japan ook een handelsverdrag met de Verenigde Staten en andere Europese landen.
De Van Bosse was een van de vele Nederlandse schepen die met handelswaar tussen Azië, Europa en Amerika voer. In juli 1857 was het met een lading thee op weg van Singapore naar Shanghai toen het in de buurt van het eiland Tarama in een zware storm terechtkwam en zonk. De 27 bemanningsleden, waaronder de vrouw van de kapitein, een jong meisje en een hond, wisten met twee sloepen het eiland te bereiken. Daar zijn ze opgevangen door de Taramese bevolking. Na een verblijf van in totaal drie maanden op Tarama, Miyako en als laatste Okinawa, zijn ze door een ander Nederlands schip opgepikt en arriveerden ze op 2 december 1857 in Batavia (het huidige Jakarta). Er gaan in Japan verhalen de ronde dat de Nederlanders drie jaar later weer terug kwamen om de hond en de lading op te halen. Aanwijzingen hiervoor ontbreken vooralsnog in de geschreven historische bronnen.
Wraklocatie is gemeentelijk monument
In 2016 heeft de RCE in samenwerking met Japanse collega’s een duikonderzoek uitgevoerd en getracht het wrak van de Van Bosse op te sporen. Het schip werd niet gevonden, wel een grote kist en ander vondstmateriaal. Resten van het schip en de lading, zoals scherven, zijn nog altijd op het strand van Tarama te vinden. De locatie waar vondsten van het schip zijn aangetroffen is aangewezen als gemeentelijk monument en in het museum van Tarama zijn vondsten afkomstig van het schip te bezichtigen.
Naast het duikonderzoek hebben de RCE en partners ook verhalen opgehaald bij de bewoners over de Van Bosse en haar bemanning. De informatie die dit oral history project heeft opgeleverd is complementair aan de informatie van de aangetroffen materiële resten en historische bronnen. De verhalen geven context aan de materiële resten en de wraklocatie. Het is niet alleen een geschiedenisverhaal. De verhalen en de locatie spelen ook een rol in de huidige samenleving.
Het boek is in het Japans en Nederlands geschreven, maar ook in het Taramees – een taal die alleen oudere bewoners van het eiland nog spreken. Hiermee draagt het kinderboek bij aan het vastleggen van een taal die bijna verdwenen is en verbindt het generaties. Daarnaast draagt het boek bij aan betrokkenheid en instandhouding van de archeologische vindplaats: het Hollands rif.
Verhaal van Het raadsel van het Hollands rif
In Het raadsel van het Hollands rif vinden Aoi en Yūma raadselachtige scherven op het strand van het eiland Tarama. Ze gaan op onderzoek uit om te ontdekken hoe die scherven daar terecht zijn gekomen.
Kijk voor meer informatie over de Van Bosse op de website MaSS (Maritime Stepping Stones). Dit oral history project is uitgevoerd binnen het programma Internationale Erfgoedsamenwerking van de RCE.