Hulp bij herkomst: een eikenhouten rankenkast
Weblog
In de blogreeks Hulp bij herkomst bespreken we maandelijks objecten uit de Nederlands Kunstbezit (NK)-collectie waar herkomstonderzoek naar wordt gedaan. Deze collectie bestaat onder andere uit objecten die na de Tweede Wereldoorlog terugkeerden naar Nederland. Denk aan schilderijen en werken op papier, maar ook aan meubelen en keramiek. Door een flinke impuls te geven aan het onderzoek hopen we nieuwe herkomstgegevens te vinden. Deze maand een eikenhouten rankenkast. Weet u meer over de herkomst van deze kast?
Over de kast
Deze rankenkast, ook wel een kussenkast genoemd, is gemaakt van gefineerd, deels zwart gepolitoerd eikenhout. De kast is versierd met houtsnijwerk van bloemen en bladranken en de kastdeuren hebben naar voren komende kussens, vandaar de naam. Dit type kast werd vooral in de zeventiende eeuw in de Nederlanden gemaakt en is kenmerkend voor de Hollandse barok. Deze kast is echter in de negentiende eeuw vervaardigd. De maker is onbekend.
Over het onderzoek
Tot voor kort wisten we niets over de herkomst van deze kast. Het was niet alleen onbekend van wie de kast is geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar ook hoe de kast in Duitsland terecht was gekomen en via welke route het object na de oorlog was teruggekomen naar Nederland.
Omdat er geen aanknopingspunten waren voor het doen van onderzoek in de archieven, is de kast fysiek onderzocht. Met een zaklamp hebben we in de lades, achterop de kast en in de binnenkant van de kast gezocht naar aanwijzingen zoals kunsthandelsetiketten. Zo vonden we op de achterzijde van de kast ondersteboven in kleine blauwe cijfers het nummer 47304. Met deze aanwijzing hebben we de herkomst van de kast voor een belangrijk deel kunnen achterhalen.
Dit nummer is namelijk een zogeheten Münchennummer. In München bevond zich vlak na de oorlog een groot Collecting Point van waaruit de geallieerden naar Duitsland weggevoerde cultuurgoederen terug stuurden naar de landen van herkomst. Zo ook naar Nederland. Elk object dat in het Collecting Point in München kwam kreeg een eigen Münchenkaart, inclusief nummer. Deze kaarten zijn bewaard gebleven en sinds kort gedigitaliseerd. Op deze manier hebben we de Münchenkaart met nummer 47304 gevonden.
Over de herkomst
Op de Münchenkaart met nummer 47304 staat dat de rankenkast tijdens de oorlog in het bezit was van A.C. van Oosten uit Den Haag. We hebben kunnen achterhalen dat het om Adrianus Cornelis van Oosten gaat, geboren in 1892 in Voorburg. Van Oosten had een antiquariaat op Noordeinde 152A. In verschillende advertenties in de Haagse Courant uit 1940 en 1941 biedt Van Oosten vanuit dit adres antieke meubels te koop aan. Ook vraagt hij inboedels en antiek te koop, waaronder kasten.
Op 12 december 1941 verkocht Van Oosten de kast aan de Münchener Kunsthandelsgesellschaft, een kunsthandel in München. Op deze datum kocht de Münchener Kunsthandelsgesellschaft een groot aantal meubels bij verschillende kunsthandels in Den Haag. Hiermee is het duidelijk geworden hoe de kast tijdens de oorlog in Duitsland terecht is gekomen.
Ondanks dat er door hernieuwd onderzoek nieuwe gegevens naar voren zijn gekomen over de herkomst van deze kast blijven er vragen bestaan. Zo weten we nog niks over de kunsthandel van A.C. van Oosten en wat de omstandigheden waren van de verkoop. Daarom stellen wij nu graag de vraag aan u: weet u meer over de handel van A.C. van Oosten of de verdere herkomst van deze kast?
Hulp gezocht
Een team herkomstonderzoekers bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) werkt aan hernieuwd en aanvullend herkomstonderzoek van objecten in de Nederlands Kunstbezit (NK)-collectie. Ook maken ze de onderzoeksresultaten digitaal toegankelijk en ontsluiten relevante informatie en data op een duurzame wijze. Deze impuls brengt de objecten beter in beeld. Heeft u meer informatie over de herkomst van deze kast (NK71)? Neem dan contact met ons op via restitutie@cultureelerfgoed.nl.
Deze blog is geschreven door Simone van Wijk en Silja de Vilder Coombs, junior herkomstonderzoekers bij de RCE.