Opland, Santa Klaus is watching you!, 1985
Weblog
De Edward Snowdens en Jullian Assanges zijn niet uniek. Zij zullen navolgers hebben, zo zij ook voorgangers hebben gehad. Discussies over wat geheim is aan documenten is van alle tijden. Zie hier een spotprent uit 1985 van drie spiedende Kerstmannen die (letterlijk) post uit een brievenbus vissen. De tekening, gemaakt met Oost-Indische inkt en blauw potlood, is gemaakt ten tijde van het eerste kabinet Lubbers (1982-1986) en verscheen in De Volkskrant van 23 december 1985.
Kerstwens van een prentenbakker
We zien Santa Koos Rietkerk, minister van Binnenlandse Zaken, die met zijn hengel post naar boven vist, waardoor Santa Frits Korthals Altes, minister van Justitie, met voldane blik de brieven uit de postbus kan halen. Santa Ruud Lubbers, Minister President, staat op de uitkijk en noteert de adressen die ze al hebben gehad, of nog moeten doen, of houdt de score bij van de vondsten. Dat doet er ook niet toe; de vondst op dit adres was vast en zeker goed: drie deurbellen, minstens drie bewoners! De postzak is dan ook al bijna vol.
De prent werd gemaakt door de politieke tekenaar Opland, pseudoniem voor Rob Wout (1928-2001). In 2007 schonk zijn weduwe een deel van de originele tekeningen aan het Persmuseum in Amsterdam en met een ander deel, 1646 stuks om precies te zijn, betaalde ze de successiebelasting. Hierbij stelde ze de voorwaarde dat dit deel ook geplaatst zou worden in het Persmuseum. Zo bleef haar mans collectie op één plaats bewaard. Dit betekende echter wel dat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zijn deel moest registeren. Dit proces is in volle gang. Registrator Yuri van der Linden zette al bijna 300 prenten in de computer; de overige bijna 1400 komen in 2014, het jaar waarin het inlopen van registratie achterstanden speerpunt wordt.
Opland tekende in zijn studietijd voor Het Parool en Vrij Nederland en vanaf 1947 was hij de vaste tekenaar van De Groene Amsterdammer. Een jaar later begon hij bij De Volkskrant waarin hij tot zijn dood vrijwel dagelijks zou publiceren. Het meest bekend is hij vanwege zijn vrouwtje dat tegen een kernraket aanschopt, ter illustratie van de campagne Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen in Nederland. Zijn tekeningen kenmerken zich door hun uitgewerkte karakter. Men herkent Lubbers aan zijn forse wenkbrauwen en stoppeltjesbaard, en Rietkerk aan zijn grote bril en hoge voorhoofd vol rimpels. Opland zei van deze prenten: “Ik ben een arbeider in continue-dienst. Een prentenbakker, een vent die het doorgaans niet te lezen commentaar een beetje populair voor de mensen vertalen kan…”.
Opland bleef dicht bij de nieuwsfeiten en de actualiteit. In juli 1985 debatteerde de Tweede Kamer over de verantwoordelijkheden van de Binnenlandse Veiligheidsdienst, de BVD, over het briefgeheim. Mocht post geopend worden als de binnenlandse veiligheid er mee was gediend? Was het kopiëren van een envelop toelaatbaar of niet? Rietkerk vond van wel, hierin bijgestaan door partijgenoot Korthals Altes en de MP, Lubbers. Santa Klaus is watching you! Ik wens u een mooie kerst en een goed 2014.