Borek Sipek, firma Driade, Jansky (stoel), 1987-1988
Weblog
Er staan er twintig in het depot in Rijswijk; twintig stoelen met de naam Jansky. In 1987 werden ze ontworpen en van 1988 tot 1996 door de Italiaanse firma Driade Spa gemaakt.
Verrassen en verleiden
Meteen dat eerste jaar kocht de toenmalige Rijksdienst Beeldende Kunst, de voorloper van de huidige Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, ze bij de postmodernistische vergadertafel van zijn kantoor in Den Haag. De ontwerper was niemand minder dan de Tsjech Borek (B.V.J.) Sipek (Praag 1949). Oorspronkelijk opgeleid als meubelontwerper maakt Sipek ook exuberant glaswerk en bestek, bestemd voor kleine oplagen. De Rijksdienst heeft er diverse voorbeelden van, zowel van de meubelen, allen met even fraaie namen als de Jansky, als van de tafelwaar: bestek, kandelaars, drinkgerei en schalen. Sipek vindt – beïnvloed door de Franse filosoof Claude Lévi-Strauss (1908-2009) – dat objecten niet ondergeschikt zijn aan mensen, maar omgekeerd. Daarom past hij zijn voorwerpen niet aan de gebruiker aan. Hij wil dat zijn ontwerpen de gebruiker verrassen en verleiden. Al zijn de vormen in relatie tot het doel van het voorwerp soms vreemd, de kleuren zijn oogstrelend, zinnelijk, door sommigen zelfs erotisch genoemd. Functionaliteit is ver te zoeken, want wat te denken van drinkglazen zonder voet, grillig gedraaide handvaten van bestek en stoelen met hele smalle rugleuningen? En ook de Jansky’s zitten niet echt makkelijk, maar dat bevorderde het kort en krachtig overleggen.
Bruiklenen
Deze stoelen waarvan er twee staan in de stand van de Rijksdienst op het Museumcongres van de Nederlandse Museumvereniging in Den Bosch, vallen onder een ander, nieuw, bruikleenbeleid. De collectie van de Rijksdienst heeft zowel meubilair voor museale presentaties als voor gebruiksdoeleinden. Het idee achter de laatste categorie is dat die uiteindelijk ‘verbruikt’ mag worden, dat wil zeggen dat de Rijksdienst aanvaardt dat een aantal meubelstukken op een gegeven moment door gebruik uit de collectie verdwijnt. Die tweedeling wordt haarfijn uitgelegd in het zojuist verschenen Collectieplan Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2014-2017. Dat betekent dat de mooiste van het twintigtal Jansky’s zal worden bewaard voor museale presentaties; de overige negentien kunnen voor gebruik worden geleend.
Jansky
De Jansky wordt tegenwoordig in diverse uitvoeringen vintage aangeboden op internet, maar daar heet hij simpel ‘dinner chair’. Rest mij daarom de vraag: wat is de betekenis van de naam Jansky?