Hannes Postma, Pelgrim/Onder de horizon, 1962
Weblog
Deze intrigerende tweedelige ets uit 1962 heet zowel ‘pelgrim’ als ‘onder de horizon’. Hoewel in het linkerdeel niet meteen een pelgrim herkenbaar is, is dat rechts wel zo: een staande figuur met twee benen, een hoofd en twee armen, en rechts van hem, schuin boven elkaar, twee dieren.
Abstracte pelgrimage
In de middeleeuwen liepen duizenden pelgrims door Europa, soms vergezeld van een hond of een lastdier. Ze gingen naar Rome, naar Jeruzalem of naar Santiago de Compostella. Van dat laatste oord keerden ze terug met een Jacobsschelp als teken dat ze de tocht hadden voltooid. Zouden de ronde tekens die op verschillende plekken in de ets te zien zijn, onder andere op de borst van de figuur, zo’n schelp verbeelden?
De kunstenaar, Hannes Postma, kreeg zijn opleiding aan de Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam en bekwaamde zich op eigen kracht verder tot schilder, graficus en constructeur van ijzeren en gipsen beelden. Hij hoorde enige tijd tot een groep anarchistische kunstenaars die geen invloed van tradities of docenten wilde. Enkele jaren later sloot hij zich aan bij de Nieuwe Figuratie, waartoe schilders hoorden die figuratie en abstractie met elkaar combineerden. Hij moet zich daar beter hebben thuis gevoeld, want zijn uitgerekte of samengeperste mensfiguren zijn afwisselend herkenbaar en abstract. Zo zijn met enige fantasie ook in het linkerdeel figuurtjes te ontdekken, waaronder een liggende gedaante met gestrekte armen die een stok vasthoudt. Ook een nuttig attribuut op pelgrimages.
De Rijksdienst had ooit 97 werken van Hannes Postma, merendeels grafiek, verworven via de Beeldende Kunstenaarsregeling. Er zijn 43 werken overgedragen, onder andere aan instellingen die ze al te leen hadden, en 42 bleven bewaard, waaronder deze voorstelling. Toen ik Postma vroeg waarom de rechter ets ‘onder de horizon’ heette, zei hij: ‘Dat deden pelgrims toch, onder de horizon lopen…’