Opgegraven ‘baardmannetje’
Weblog
Deze kleine kruik werd in 1957 verworven van Delphine van Tijen uit Den Haag. Haar vader, de arts Coenraad van Tijen, was een hartstochtelijk verzamelaar van steengoed: tegels, haardstenen, schalen en dit soort kruiken. Zij erfde met haar twee broers zijn hele collectie en verkocht daaruit negentig stukken, voornamelijk tegels, aan de Dienst voor ’s Rijks Verspreide Kunstvoorwerpen, de voorganger van de huidige Rijksdienst.
Massaproduct van steengoed
De baardmankruik is een massaproduct van steengoed dat op 1200-1300 graden werd gebakken. Hij dankt zijn naam aan de met een rolstempel gemaakte afbeelding van een bebaard gezicht op de hals. Dergelijke kruiken werden van de 15de tot en met de 18de eeuw, maar vooral in de late 16de en 17de eeuw, in en om Keulen vervaardigd, en waren bedoeld voor de Nederlandse en Engelse markt. In de 19de eeuw werd het steengoed langzaamaan vervangen door porselein. De kruiken werden vaak gebruikt als bierpul, zoals te zien is op eigentijdse afbeeldingen. Bij opgravingen werden ze dikwijls aangetroffen in de afvalput van een huis.
Keulse stadsbestuurders
Volgens de ene overlevering zou de kop God voorstellen, maar volgens een andere hadden boze pottenbakkers de gezichten van de Keulse stadsbestuurders aangebracht. Ze waren misnoegd omdat ze de stad moesten verlaten vanwege het gifgas dat vrijkwam bij het bakproces. Daarna zouden ze zich in Frechen, ten zuidwesten van Keulen, hebben gevestigd, wat tot op heden niet is bewezen.
Tien gulden
De Dienst kocht Van Tijens deelcollectie destijds met het oog op een tentoonstelling over het ontstaan en gebruik van de tegel. De directeur schreef Delphine dat hij ook wel geïnteresseerd was in dit ‘baardmannetje’. Daar vroeg ze tien gulden voor. Dat vond hij eigenlijk te veel, maar hij kocht het kruikje toch. En dan te bedenken dat een gave baardmankruik tegenwoordig het honderdvoudige opbrengt…