NAR 64: Het Oostvoornse Meer

Rapport | 01-01-2019

Hoge resolutie

Download 'NAR 64: Het Oostvoornse Meer'
PDF document | 349 pagina's | 79.7 MB | 2019

Het Oostvoornse Meer

De monding van de Brielse Maas was 400 jaar lang de belangrijkste aanvoerroute naar de haven van Rotterdam. Rotterdam was samen met Amsterdam een van de belangrijke steden tijdens de Nederlandse Gouden Eeuw. Hoewel Amsterdam meer koopkracht had, was het Rotterdam dat steeds de admiraliteitsschepen leverde. Klinkende scheepsnamen zoals de Amélia, Eendracht en natuurlijk de Zeven Provinciën hebben deze wateren doorkruist op weg naar de open zee. Het gebied van de monding was echter berucht vanwege zijn vele ondiepten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat door de tijd heen de nodige schepen zijn vergaan. Door het grote sedimenttransport in het estuarium werden deze resten vrij snel ingekapseld en uitstekend bewaard in de waterbodem. Bedijking in het kader van de bescherming van het vasteland veranderde het gebied in de twintigste eeuw van riviermonding tot een stilstaand brakwater meer: het Oostvoornse Meer.

Maritiem Programma

Verdere zandwinningactiviteiten brachten vele van deze goed bewaarde scheepsresten terug aan de oppervlakte. Het grootste deel van deze overblijfselen is door sportduikers ontdekt en gemeld in de jaren 1980 en 1990. Vanuit het Maritiem Programma, dat onderdeel uitmaakte van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, werd in 2014 en 2015 besloten om archeologisch onderzoek uit te voeren naar het onderwatererfgoed in het Oostvoornse Meer. Dit initiatief kwam na alarmerende berichten van sportduikers dat de houten restanten in snel tempo verdwenen. Dit komt door de herintroductie van de paalworm als gevolg van de artificiële verzouting van het meer. Fysische metingen van de waterkolom en bemonstering van het hout op verschillende locaties moesten inzicht geven in het effect en verspreiding van de paalworm. Daarnaast werden er ook hoge resolutie multibeamopnamen uitgevoerd voor een inventarisatie van de waterbodem in het meer. Aan de hand van deze gegevens en de informatie van de sportduikers/vrijwilligers werden op vier wraklocaties archeologisch waarderende onderzoeken uitgevoerd door duikende archeologen van de Rijksdienst. Met deze onderzoeken kunnen de onderzoekers een beter beeld vormen van de fysieke toestand en de inhoudelijke rijkdom van de deze historische vindplaatsen.

Rapport

Dit rapport is een bundeling van de resultaten van de onderzoeken in 2014 en 2015, aangevuld met informatie van alle bekende vindplaatsen in het meer. Deze informatie kan nu gebruikt worden door de verschillende belanghebbenden en bevoegde gezagen om een beter beeld te vormen van de eventuele ingrepen die nodig zijn voor het beheer en het behoud van het archeologisch erfgoed in het Oostvoornse Meer.

Colofon

Nederlandse archeologische Rapporten 64
Het Oostvoornse Meer: van economische verkeersader tot recreatieplas
Archeologisch onderzoek naar het erfgoed in het Oostvoornse Meer (2014-2015)
Auteurs: J. Opdebeeck, T. Coenen en S. van den Brenk
Illustraties: M. Haars (BCL-Archaeological Support) en Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, tenzij anders vermeld.
Foto’s: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed tenzij anders vermeld.
Beeld omslag: Cor Kuyvenhoven
Opmaak en druk: Xerox/OBT, Den Haag
Autorisatie: J. van Doesburg
ISBN/EAN: 978-90-5799-320-6

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort, 2019