Gasthuislaan 2, 8331 MX te Steenwijk | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 34571
Complexnummer: 529100 - Rams Woerthe
Inschrijving register: 20 juli 1982
Kadaster deel/nr: 82852/108
Internationaal kenteken: Ja
Kadastrale aanduiding: Steenwijk E 7526

Gasthuislaan 2, 8331 MX te Steenwijk

Omschrijving

VILLA "Rams Woerthe", behorende tot het complex "Rams Woerthe" bestaande uit villa, park en hek, werd in 1898 gebouwd in art nouveau-vormen door de Amsterdamse architect W. van Gendt, in opdracht van Jan Hendrik Tromp Meesters, graanhandelaar te Steenwijk. Sinds 1919 als gemeentehuis in gebruik. De villa is gelegen binnen een park in landschapsstijl ontworpen door Henri Copijn en aangelegd in 1899. De villa heeft een rechthoekige plattegrond, is opgetrokken uit vnl. rood-bruine baksteen op natuurstenen plint, is onderkelderd en bestaat uit twee bouwlagen onder door rode geglazuurde pannen gedekt zadeldak over middengedeelte en dito zadeldaken met afgewolfde toppen over de zijvleugels, waarvan de rechter met traptoren. De gevelvlakken worden verlevendigd door vensters van verschillende afmeting en vorm en door de toepassing van blauw/ groen geglazuurde baksteen en natuurstenen lateien, imposten, consoles etc. Ingangspartij met paddestoel-vormige hardstenen omlijsting, waarbinnen en waarboven gebrandschilderde ramen. De achtergevel, met veranda en erker, is grotendeels witgepleisterd. Aan de linkerzijde een, op een natuurstenen verhoging liggende, houten broeikas; gietijzeren draagconstructie met art nouveau-detaillering. Inwendig op de bel-etage een met wit marmer betegelde hal, overspannen door recht, gedecoreerd stucplafond, rustend op gedrukte bogen met geprofileerde lijsten en stucconsoles met dierfiguren. Eikenhouten trap; witmarmeren schouw met bewerkte stucboezem; eikenhouten, beklede banken en eiken deuren met beslag, alles art-nouveauvormen. De wandvlakken in hal en trappenhuis zijn voorzien van schilderingen van Co Breman en hebben grotendeels betrekking op verbouw, oogst en verwerking van graan. Gebrandschilderde ramen met stadsgezichtjes, figurale en florale motieven door A. le Comte en J. Suhl.

Waardering

Villa "Rams Woerthe", behorende tot het complex "Rams Woerthe" bestaande uit villa, park en hek, is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- als fraai voorbeeld van een laat 19de-eeuwse villa met karakteristiek interieur;

- vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur en interieur;

- vanwege de kenmerkende ligging binnen de parkaanleg;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van het complex.

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 529100. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)