Omschrijving onderdeel 1:

HOOFDGEBOUW (Neerijnen). Door een gracht omgeven bakstenen kasteel uit ca.1600 gebouwd op een oudere bouwplaats vermoedelijk met gebruikmaking van oudere fundamenten; tussen 1790 en 1791 heeft het huis belangrijke verbouwingen ondergaan (interieur) en is het van een aanbouw voorzien. Het op nagenoeg vierkante grondslag opgetrokken blokvormige gebouw bestaat uit een souterrain en twee bouwlagen onder met leien gedekte, hoge schilddaken met zakgoot en gemetselde hoekschoorstenen; aanpalend een rechthoekig bouwblok van latere datum (1790-91) van iets geringer hoogte onder een met leien gedekt afgeplat schilddak. In de jaren '20 van de 20ste eeuw is het kasteel ingrijpend gerestaureerd, waarbij onder andere de witte pleisterlaag is verwijderd. Het is niet bekend welke architect hierbij betrokken was. Het blokvormige deel heeft regelmatig gelede gevels met meerruitsvensters voorzien van persiennes en onder korfboogvormige ontlastingsbogen (paanderbogen); getraliede souterrainvensters. De voorgevel heeft een sterk vooruitspringend, smal middenrisaliet (torenvormig) waarin de toegangspartij bestaande uit een laat-18de-eeuwse dubbele eiken deur (oorspronkelijk met bronzen deurbeslag van leeuwenfiguren, verwijderd bij de restauratie in ca.1980) gevat in een gebeeldhouwde hardstenen omlijsting in Lodewijk XV-stijl bekroond door een wapenschild gehouden door een eenhoorn (rechts) en een liggende leeuw (links) met de wapens van Tjaard van Aylva en Margaretha van Gendt; hieronder een opschrift met datering 'Ir Hobbe Baron van Aylva Heer van Waardenburg van Hiern en van Neer-Ynen. Generaal van de Infantery en Collonel over een Regiment te voet in dienst van den Staat der Vereenigde Neederlanden. Gouveneur van de Stad van Maastricht, Plaatse van Wijk en onderhoorige Forten. Mitsgaders wegens den Adelyken Stand Gecommiteerde ter Vergadering van de Staten van de Provintie van Vriesland etc.etc.etc. Den 20 Iulius Anno 1769'.

In het INTERIEUR is ondermeer van belang in de ruimte-indeling op de bel-etage en aankleding in Empirestijl met stucplafonds, schouwen en lambriseringen uit ca.1800.

Waardering:

HOOFDGEBOUW (Neerijnen) van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de architectonische vormgeving in sobere baksteenstijl met Lodewijk-XV elementen; - vanwege de aankleding van het interieur in Empirestijl; - als uiting van een restauratieopvatting van een kasteel van voor de Tweede Wereldoorlog; - vanwege de kenmerkende ligging binnen de historische tuin-en parkaanleg; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.