Inleiding

De bij de buitenplaats Eikenhorst behorende DIENSTWONING, gedateerd 1927, vervangt een ouder exemplaar op ongeveer dezelfde plaats en is in hoofdvorm verwant aan de Eclectische architectuur van diverse andere dienstwoningen op de Horsten uit deze periode. Deze woning onderscheidt zich, evenals twee vrijwel identieke exemplaren (Rijksstraatweg 591) en Horstlaan 2 (gemeente Voorschoten) hierin van de rest, dat deze zijn opgetrokken van schoon metselwerk, terwijl de overige zijn gepleisterd. In de hal bevindt zich een stichtingssteen met het jaartal 1927. Als bouwkundige trad Hub. Hoenselaar uit Leidschendam op. De dienstwoning ligt op de westhoek van de buitenplaats (en daarmee ook van de Horsten) aan de Rijksstraatweg, ten zuidwesten van de Umfahrungsweg, daar waar deze doorgaat richting Backershagen. Ten oosten van de dienstwoning staat een houten 19de-eeuwse SCHUUR van schaaldelen.

N.B. De Vensters zijn voorzien van voorzetramen.

Omschrijving

Vrijstaande éénlaagse, symmetrisch opgezette bouwmassa met kelder op een rechthoekige plattegrond, wordt gedekt door een zadeldak met steekkap, voorzien van gesmoorde Hollandse pannen, zinken nokvorsten en houten windveren en goten. De nokrichting loopt noordwest/zuidoost. Op de nok is een uit grauwe baksteen opgetrokken schoorsteen geplaatst. De uit grauwe baksteen (halfssteens; kruisverband) opgetrokken gevels hebben hoeklisenen en een wit geschilderde gepleisterde plint. Deuren en vensters worden gedekt door rollagen en hebben bakstenen lekdorpels. Begane grond en verdieping worden van elkaar gescheiden door een decoratief gemetselde sierlijst met twee overdragende rollagen. Eén venster op de verdieping wordt gedekt door een keperboog. De zesruits ramen hebben naar binnen klappende bovenlichten op de begane grond en vierruits openslaande ramen op de verdieping. De naar de Umfahrungsweg gerichte voorgevel (zuidwest) heeft een middenrisaliet onder een puntgevel, waar zich de entree bevindt, toegankelijk via een stoep. Dit is een paneeldeur met een tweeruits bovenlicht. Op de verdieping bevindt zich een vierruits raam onder een driehoekig bovenlicht. De flankerende langsgeveldelen hebben elk één venster. Rechts van het linker venster bevindt zich een klein ingebroken venster, oorspronkelijk bestemd als loket. De achtergevel (noordoost) is één langsgevel met aan één venster en een klein wc- raampje. De beide puntgevels zijn symmetrisch ingedeelde kopgevels, die op de begane grond elk twee vensters hebben. De noordwestelijke kopgevel heeft twee verdiepingsvensters. De zuidoostelijke kopgevel heeft één verdiepingsvenster en één getralied keldervenster. Inwendig is de oorspronkelijke indeling grotendeels gehandhaafd met in het verlengde van de entree een trap naar de zolder. Aan de ene zijde van de gang bevindt zich de woonkamer, aan de andere kant de keuken met de onderkelderde opkamer, voorzien van een houten balkenzoldering. De keuken heeft onder meer een schouw en inbouwkasten.

Vrijstaande 19de-eeuwse houten SCHUUR van schaaldelen wordt gedekt door een zadeldak met gesmoorde Tuile-du Nordpannen.

Waardering

De dienstwoning van Eikenhorst is van algemeen belang wegens zijn cultuur- en architectuurhistorische waarde:

- als voorbeeld van een dienstwoning uit de jaren van de 20ste eeuw, die verwant is aan de Eclectische architectuur van diverse andere dienstwoningen op de Horsten uit dezelfde periode;

- als ruimtelijk en functioneel onderdeel van de historische buitenplaats Eikenhorst, die deel uitmaakt van de Horsten;

- door de beeldbepalende situering aan de Rijksstraatweg langs de Umfahrungsweg van de Horsten, welke de westhoek van het landgoed markeert;

- omdat de dienstwoning vrij gaaf is in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering.