Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer
531114
Complexnummer
531112 - NHW-Fort Rijnauwen
Inschrijving register
Kadaster deel/nr
82788/63
Internationaal kenteken
Nee
Kadastrale aanduiding
Bunnik C 272
Vossegatsedijk 5, 3981 HS te Bunnik

Omschrijving

Cluster 40.

Inleiding

BOMVRIJ REDUIT van het Fort bij Rijnauwen als zeldzaam gebouwtype binnen het stelsel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Een reduit is een binnen een vesting of fort gelegen werk dat zelfstandig was te verdedigen en dat na de val van de hoofdwal eventueel kon dienen als laatste te verdedigen versterking. Kenmerkend waren de rondom verdedigbaarheid en de beperkte toegankelijkheid van een reduit. Zwaar metselwerk en eventueel ook een aarddekking als bescherming tegen inslagen van projectielen en ook voorzieningen voor het opstellen en het gebruik van zware afweermiddelen waren essentieel. Op grotere schaal komt de term ook voor in de betekenis van een als laatste te verdedigen territoir, maar op het Fort bij Rijnauwen betreft het uitdrukkelijk het eventueel als laatste te verdedigen gebouw.

Omschrijving

BOMVRIJ REDUIT, oorspronkelijk geheel omgeven door een gracht - die later grotendeels is gedempt - vijfhoekig van vorm, met op elk hoekpunt een uitbouw ingericht als kanonkazemat. Het in de jaren 1869-1871 gebouwde reduit is voor het grootste deel uitgevoerd met één bouwlaag, maar centraal ligt een naar aanzienlijk hoger niveau opgemetselde constructie, die door zware aarddekking grotendeels aan het oog is onttrokken. Hier bevinden zich remises en geschutsemplacementen. De westelijke gevel van het reduit heeft een versiering met geblokte bakstenen lisenen, een getoogde inrijpoort en daarboven een fronton met beeldhouwwerk, waaronder krijgsattributen en metalen plaquette. Overwegend getoogde gevelopeningen voor geschut en als vensters, met gele baksteendecoratie. Middenpoterne, waarin zich een trapportaal met gietijzeren trap met pijlers en balustrade in neogotische stijl bevindt. Het gebouw was berekend en ingericht (logiesruimten, keuken, toiletten ['poepdozen' nog aanwezig], bergruimten) op een langdurig geïsoleerd verblijf. De meeste ruimten zijn aan de buitenzijde van het werk gelegen; een deel direct voorbij de toegang links en rechts van de poterne. Als bescherming ligt aan de voorzijde van het reduit nog een deel van de vroegere gracht, met daarbuiten een ruwweg ovale, door de (hoofd)gracht doorsneden, aarden glacis met contrescarp, die deels binnen en deels buiten de hoofdwal is gelegen.

Waardering

Het BOMVRIJ REDUIT van het Fort bij Rijnauwen is van algemeen belang vanwege:

* Cultuurhistorische waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals deze is ontworpen door C.R.T. Kraijenhoff en in eerste aanleg vanaf 1815 door hem, Jan Blanken en majoor-ingenieur Willem Offerhaus is gerealiseerd en daarna door anderen gedurende ongeveer 125 jaar is versterkt en verbeterd.

* Krijgshistorische waarden als onderdeel van een aaneengesloten militaire verdedigingslinie tussen de voormalige Zuiderzee en de Biesbosch. Deze bestond hoofdzakelijk uit een samenhangend systeem van inundatievelden en bijbehorende inundatiemiddelen en van schootsvelden. Dit systeem werd aangevuld met diverse, uit verschillende perioden daterende typen gebouwde of aangelegde (verdedigings)werken die dienden tot of bijdroegen aan afsluiting van niet te inunderen terreinen of andere accessen.

* Architectuurhistorische waarden, in het bijzonder als uiting van de militair-strategische bouwkunde, die gebaseerd is - op het systeem van inundatie en accesverdediging (19de eeuw) - en op de wedloop met de zich versterkende offensieve middelen (19de eeuw).

Het betreft hier een onderdeel uit de periode 1869-1871, namelijk een vijfhoekig, bomvrij reduit als onderdeel van een fort.

* Ensemblewaarde en situationele waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tevens vanwege de functionele en fysieke samenhang met de overige onderdelen van het complex.

* Het onderdeel is zeldzaam omdat het een van de weinige als zodanig herkenbare reduits in de Nieuwe Hollandse Waterlinie is en het is hiernaast representatief voor de ontwikkeling van dit bouwtype, omdat het om militair-tactische redenen is voorzien van een beschermend glacis met contrescarp.

* Het onderdeel is goed bewaard omdat talrijke kenmerkende elementen in exterieur en interieur behouden zijn gebleven.

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 531112. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie Hoofdcategorie Subcategorie Functie Verbijzondering Toelichting
Ja Verdedigingswerken en militaire gebouwen Fort, vesting en -onderdelen

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid Van Tot Nauwkeurigheid Toelichting
vervaardiging
1877
1885
globaal

Bouwstijlen

Bouwstijl Zuiverheid Toelichting Rijksmonumentnummer
n.v.t.
niet van toepassing