Cluster 49.

Inleiding

BOMVRIJE SCHUILPLAATS E van een type bomvrije bouwwerken die aan drie zijden en bovenop zijn voorzien van een aarden dekking en alleen een zichtbare gevel aan de keelzijde bezitten. Met de toename van de draagwijdte van het geschut, de kracht van de inslagen van projectielen en de explosieve kracht van (brisant)granaten werd het steeds moeilijker weerstand te bieden aan aanvallen. Verzwaring van metselwerk, toepassing van schokabsorberende metselsystemen (onder meer door middel van bogen), flauwe hellingshoeken en gebogen of juist puntige vormen, gebruik van beton - en later van gewapend beton - in steeds zwaardere uitvoering, was een van de manieren om de vestingwerken bestand te houden tegen toenemende aanvalskracht. Bovendien was het aanbrengen van aarddekkingen een goed middel gebleken om de energie te absorberen of te dempen. Dit is de reden waarom vele gemetselde of betonnen werken van een aardlaag of een frontbescherming van zand of aarde zijn voorzien. Afhankelijk van de periode van ontstaan - en daarmee van de te verwachten inslagkracht van projectielen - werd van 'bomvrije gebouwen' gesproken, wanneer ze werden geacht bestand te zijn tegen een van tevoren gedefinieerd aantal inslagen van zwaar kaliber.

Omschrijving

Uit 1878-1880 stammende BOMVRIJE SCHUILPLAATS E, die is gelegen in de aarden wal tussen de flankbatterijen A en B en achter de bomvrije kazerne F. De gemetselde gevel bestaat uit een rechte muur met afgeschuinde bovenhoeken. In het midden bevindt zich een gewijzigde ingang. Oorspronkelijk bestond de ingang uit een rondboogvormige, dubbele houten deur. Thans is de deur met een betonnen latei afgesloten. Daarboven bevindt zich een drielaagse, rondboogvormige ontlastingsboog.

Waardering

De BOMVRIJE SCHUILPLAATS E van het Fort bij 't Hemeltje is van algemeen belang vanwege:

* Cultuurhistorische waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals deze is ontworpen door C.R.T. Kraijenhoff en in eerste aanleg vanaf 1815 door hem, Jan Blanken en majoor-ingenieur Willem Offerhaus is gerealiseerd en daarna door anderen gedurende ongeveer 125 jaar is versterkt en verbeterd.

* Krijgshistorische waarden als onderdeel van een aaneengesloten militaire verdedigingslinie tussen de voormalige Zuiderzee en de Biesbosch. Deze bestond hoofdzakelijk uit een samenhangend systeem van inundatievelden en bijbehorende inundatiemiddelen en van schootsvelden. Dit systeem werd aangevuld met diverse, uit verschillende perioden daterende typen gebouwde of aangelegde (verdedigings)werken die dienden tot of bijdroegen aan afsluiting van niet te inunderen terreinen of andere accessen.

* Architectuurhistorische waarden in het bijzonder als uiting van de militair-strategische bouwkunde, die gebaseerd is op: - het systeem van inundatie en accesverdediging (19de eeuw), - de wedloop met de zich versterkende offensieve middelen (19de eeuw).

Het betreft hier een voorbeeld van een bomvrij bouwwerk uit de jaren 1878-1880.

* Ensemblewaarde en situationele waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tevens vanwege de functionele en fysieke samenhang met de overige onderdelen van het complex.

* Het onderdeel is representatief (karakteristiek) omdat het een goed voorbeeld is van een bomvrij bouwwerk dat diende als schuilplaats.

* Het onderdeel is redelijk bewaard omdat het ondanks een aanpassing in architectuur en detaillering verschillende kenmerken uit de bouw- en de functionele tijd heeft behouden.