Archeologisch rijksmonument Tjessens gemarkeerd met hekpijlers
Vandaag zijn in Waaxens (Friesland) twee bijzondere hekpalen onthuld. Ze markeren de plek waar vanaf de late middeleeuwen de state Tjessens heeft gestaan.
Deze state was gebouwd op een terp die teruggaat tot het begin van onze jaartelling. Hier is dus honderden jaren gewoond en gewerkt. De state van weleer is vanaf de late 19e eeuw afgebroken.
De laatste resten, waaronder het parkbos, verdwenen tijdens de oorlogsjaren. Het enige dat er nog van rest zijn delen van watergangen die rond de state lagen. De oude terp is als een flinke bolling duidelijk te onderscheiden in het vlakke landschap
Beschermingsmaatregelen om akkeren mogelijk te maken
Het hele terrein van de terp en voormalige state Tjessens is een archeologisch rijksmonument. Het terrein was vroeger in gebruik als grasland, maar enkele jaren geleden wilde de huidige gebruiker het land omzetten naar akkerland. Maar akkeren op zo’n archeologisch monument is een hele uitdaging. Door jaarlijks ploegen kan de duidelijke bult op het terrein worden afgevlakt, waarbij archeologische resten bloot komen te liggen en vergaan.
Experiment: grond met 30 centimeter opgehoogd
Op de plek van ‘Tjessens’ is sprake van een uniek archeologisch instandhoudingsexperiment. De huidige gebruiker heeft namelijk in overleg met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de gemeente Noard-East Fryslân de grond met 30 centimeter opgehoogd om ervoor te zorgen dat zijn ploeg de archeologische resten niet beschadigt. Dit is voor de Rijksdienst de eerste plek in Nederland waar een dergelijk experiment wordt gerealiseerd. De Rijksdienst volgt het experiment nauwgezet, door jaarlijks hoogtemetingen te verrichten om te zien of de ophogingslaag ‘slijt’. Tot nu toe zijn de resultaten bemoedigend.
Hekpalen markeren de oude State
Om dit te vieren, maar ook om het monument in het landschap duidelijk te markeren, zijn twee hekpijlers geplaatst die de voormalige entree van de state Tjessens markeren. Tussen de pijlers door is er goed zicht op de terp die zich boven het landschap verheft. Wethouder Pytsje de Graaf van de gemeente Noardeast-Fryslân en regiohoofd Leonard de Wit van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed zullen de hekpalen onthullen.