Paleogeografische kaarten
Het Nederlandse landschap is sinds het einde van de laatste ijstijd, 11.700 jaar geleden, voortdurend veranderd. De paleogeografische kaarten maken inzichtelijk hoe het Nederlandse landschap er gedurende deze duizenden jaren heeft uitgezien.
De kaarten tonen het verloop van natuurlijke processen zoals de relatieve stijging van de zeespiegel, de veranderende loop van de rivieren en de vorming van grote veenvlaktes. Deze natuurlijke ontwikkelingen – samen met de manier waarop de mens in het landschap heeft ingegrepen – maken duidelijk hoe het Nederlandse landschap van gedaante is veranderd en langzaam de vorm heeft gekregen zoals we het nu kennen.
Voor dertien verschillende momenten sinds de ijstijd geven deze kaarten de oude geografische situatie weer, op basis van de analyse en interpretatie van tienduizenden grondboringen, nieuw geologisch, bodemkundig en archeologisch onderzoek. Deze 13 kaarten zijn, in vergelijking met de serie die in 2013 zijn gepubliceerd, aangepast en twee nieuwe kaarten (250 voor en 1250 n. Chr.) zijn toegevoegd. Via de GISviewer zijn kaarten te raadplegen en te downloaden.
Wat levert het op
De natuur en de mens spelen een centrale rol in de verandering van het landschap. Deze paleogeografische kaarten laten zien op welke manier mensen met hun omgeving omgingen in een bepaalde periode uit de geschiedenis. Daarbij vormt de set kaarten een informatiebron bij de samenstelling van verwachtingskaarten. De kaarten geven op een landelijk schaal informatie over welke delen van het landschap bewoonbaar waren en welke delen hiervoor minder geschikt waren. Deze landelijke kaarten kunnen als uitgangspunt dienen voor regionale verfijningen gemaakt worden. Daarnaast kan lokale informatie over de bewoningsgeschiedenis en landschapsontwikkeling gekoppeld worden aan het grote landschappelijke kader dat deze kaarten bieden.
Gebruik van de kaarten
Deze kaarten zijn voor de archeologische professional en andere geïnteresseerden. De kaarten zijn in pdf en GIS verkrijgbaar en te downloaden.
Metadata
De Paleogeografische kaarten zijn ook toegankelijk via het Nationaal Georegister.
Bronvermelding
Bij gebruik van de digitale bestanden (pdf of GIS) dient u de volgende bronvermelding te plaatsen:
Vos, P., M. van der Meulen, H. Weerts en J. Bazelmans 2018: Atlas van Nederland in het Holoceen. Landschap en bewoning vanaf de laatste ijstijd tot nu, Amsterdam (Prometheus).
Indien u in het Engels publiceert, gebruik dan:
Vos, P., M. van der Meulen, H. Weerts and J. Bazelmans 2020: Atlas of the Holocene Netherlands, landscape and habitation since the last ice age, Amsterdam (Amsterdam University Press).
Door wie
Deze set kaarten is onderdeel van het programma Kennis voor Archeologie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De kaarten en de atlas zijn tot stand gekomen dankzij samenwerking tussen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Deltares, TNO.