Panorama Landschap

De afdeling landschap van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ontwikkelt praktisch toepasbare kennis...

op het gebied van bijvoorbeeld landschap, leefomgeving en archeologie.

Veel kennis hebben we in kaarten verzameld.

Die kaarten hebben we ondergebracht in de Landschapsatlas.

Zo noemen we het geheel aan landelijke datasets met informatie over een veelheid aan onderwerpen.

Op de website van de RCE kunnen deze kaarten via zogenaamde GIS-viewers worden geraadpleegd.

De verschillende kaartlagen werken allemaal op dezelfde manier.

We zullen dit aan de hand van één specifieke kaartlaag laten zien door u als gebruiker stap voor stap mee te nemen door die kaarten.

Het betreft de laag Panorama Landschap en de structuurdragers.

Allereerst verschijnt er een informatiescherm, waarin uitgelegd wordt dat de viewer twee kaartlagen toont,

dat de bovenste kaartlaag als eerste getoond wordt in het rechterscherm en wordt de mogelijkheid tot het tonen van informatie uit andere kaartlagen uitgelegd.

Dit gaan we zo dadelijk ook doen.

Het scherm sluit af na 25 seconden of via het kruis op het scherm rechtsboven.

De kaartlaag die nu voor staat geeft informatie over het Nederlandse landschap in 78 regio’s en biedt inspiratie voor ruimtelijke ontwikkelingen.

Per regio is een korte karakterschets of mini-landschapsbiografie opgesteld van de geschiedenis van het landschap, vanuit het perspectief van eeuwenlange veranderingen.

Maar hoe krijgt u deze informatie op het scherm?
We zullen dit nu demonstreren.

Linksboven staat een aantal standaardknoppen.

Als u er met de muis overheen gaat, verschijnen korte hulpteksten.

Van links naar rechts zijn dat ‘openen of sluiten van de linker zijbalk’, ‘zoom in’, ‘zoom uit’, ‘feature info’, ‘printen’ en ‘kaart delen ’.

Als u wilt printen of delen, volgen hulpschermen die u verder de weg wijzen.

Standaard staan twee kaartlagen ‘aan’: die van de regio’s en die van de Structuurdragers.

Dit betekent dat een klik op de kaart in het midden,

zal leiden tot het laden van gegevens over die regio's en de structuurdragers aan de rechterkant van het scherm.

Het onderscheid tussen de kaartlagen is lastig te zien.
Daarom gaan we hier nader op in.

De kaart in het midden toont ons land verdeeld in 78 regio’s die geprojecteerd zijn op 14 landschapstypen.

Die landschapstypen komen uit de landschapsindeling van HISTLAND.

Na een klik op de kaart, bijvoorbeeld op de regio Veluwe, wordt rechts in beeld een nieuw venster getoond.

Standaard toont dit scherm een karakteristieke foto van de betreffende regio met erboven een tekstje waarin die regio heel kort wordt omschreven.

Na een klik op de blauwe regel, verschijnt de informatie over de regio automatisch in een nieuw tabblad.

De PDF in dat nieuwe tabblad bevat de ‘mini-biografie’ van die regio en kent altijd dezelfde structuur:

Gestart wordt met een samenvatting, daarna een karakteristiek, er wordt ingegaan op het ontstaan van het natuurlijke landschap.

De bewoningsgeschiedenis vormt de kern van het document, welke is onderverdeeld in de oudste bewoning, de middeleeuwen en nieuwe tijd, eventueel met nadere onderwerpen,

Recente ontwikkelingen met altijd aandacht voor ruilverkavelingen.

Het vijfde onderdeel zijn specifieke thema’s, met altijd de belangrijkste nederzettingen of steden beschreven, en specifieke aandacht voor in dit geval de ijzerwinning.

Literatuur is onderdeel zes en bevat een selectie van relevante titels.

Afgesloten wordt met een kaart met exacte begrenzing en de tabel met structuurdragers uitgesplitst naar landschapsvormende functie.

De PDF kan worden gedownload of geprint door rechtsboven op het bijhorende icoon te drukken.

De structuurdragers vragen in deze viewer even om extra toelichting. 

Structuurdragers zijn belangrijke landschappelijke elementen en patronen, geordend naar functie.

We onderscheiden ze zowel voor de 78 regio’s als voor de landschappen.

Maar gaat het om zaken als landbouw, waarbij structuurdragers kunnen zijn oude essen of 19de-eeuwse ontginningen, waterstaat met dijken en sluizen en defensie zoals forten.

Let hierbij op twee zaken.

Ten eerste zijn de tabellen geen waardering, maar een opsomming.

Ten tweede zijn er ook structuurdragers opgesteld per landschapstype.

Dat volgt verderop in deze film.

Zoals gemeld, zijn in de viewer van Panorama Landschap standaard twee kaartlagen actief.

Die van de regio’s, die hebben we zojuist getoond.

Nu gaan we in op de landschapstypen en de structuurdragers daarvan.

Op de achtergrond van de viewer staat de kleurenkaart van HISTLAND, waarin 14 landschapstypen zijn onderscheiden, elk met een eigen kleur. 

Linksonder in beeld in de legenda zijn deze opgesomd.

De HISTLANDkaart is gemaakt door de Wageningen Universiteit en toont 14 Nederlandse landschappen, regionaal geordend.

Zo is het zandlandschap onderverdeeld in een noordelijk, centraal, oostelijk en zuidelijk deel.

Op het moment dat de gebruiker in het rechterscherm de keuze maakt voor structuurdragers, verschijnt er ook een ander informatievenster aan de rechterkant.

Een korte tekst omschrijft het gekozen landschapstype. 

In het geval van de Veluwe is dat het Centraal zandgebied.

U kunt nu opnieuw op het blauwe woord 'tabel' klikken om de structuurdragers van dit specifieke landschapstype getoond te krijgen.

In een nieuw tabblad staan wederom structuurdragers in een tabel, maar nu dus van het landschapstype.

Opnieuw geordend per landschapsvormende functie.

Het landschapstype heeft echter een grotere schaal dan de regio.

Daarom is de tabel algemener en zijn ten opzichte van de regio zaken weggelaten of veralgemeniseerd.

Ook deze tabel kan worden gedownload of geprint.

Het is opnieuw geen waardering, maar een opsomming.

Er is een ook extra kolom toegevoegd ten opzichte van de regionale tabel, namelijk specifiek voorkomen per provincie.

Dit betekent dat de betreffende structuurdrager in dat geval alleen in bepaalde provincie(s) voorkomt.

Staat er niets ingevuld, dan is dit algemeen voorkomend in alle provincies waar dit landschapstype voorkomt.

Dijken zijn hiervan een goed voorbeeld, ze beperken zich niet tot één of twee provincies.

Tot slot een andere methode om eenvoudig de structuurdragers per landschapstype te tonen.

Zet daartoe de kaartlaag van de regio’s uit, zodat alleen de HISTLAND kaart nog actief is.

Een klik op de kaart toont direct de structuurdragers van het betreffende landschap.

We hopen via deze korte instructiefilm u duidelijk te hebben gemaakt hoe kaartlagen van de Landschapsatlas in het algemeen en die van Panorama Landschap in het bijzonder functioneren en wat u er aan informatie uit kunt halen.