Protocollen maritiem erfgoedbeheer
Het Rijk heeft als eigenaar en beheerder van veel grote wateren een belangrijke rol in de zorg voor maritiem erfgoed. Zonder goed verantwoord beheer verdwijnen namelijk de vele wrakken die over de hele wereld verspreid liggen. Samen met partners heeft de Rijksdienst daarom gekeken naar de verschillende stappen die nodig zijn voor een duurzaam beheer, inclusief de verantwoordelijkheden die daarbij horen. Hieruit zijn beleid, protocollen en een gewenste manier van werken voortgekomen, bedoeld voor onder anderen maritiem erfgoedprofessionals, beheerders, overheden en derden die vondsten doen.
De protocollen worden regelmatig getoetst aan de situatie van dat moment en de RCE staat open voor suggesties voor verbeteringen. Ieder jaar wordt bekeken of protocollen moeten worden aangepast.
Deze pagina biedt een overzicht van de protocollen voor maritiem erfgoedbeheer. De protocollen zijn ook in het Engels beschikbaar.
Afwegingskader Nederlandse scheepswrakken in den vreemde
Er zijn verschillende afwegingen te maken om een scheepswrak te beschermen of een locatie te laten onderzoeken door de RCE. Dit afwegingskader helpt hierbij.
Beheerproces onderwaterarcheologie
In Nederland volgen we de AMZ-cyclus als beheerproces voor onderwaterarcheologie.
Indeling scheepswrakken naar eigendom
Deze indeling maakt inzichtelijk hoe het eigenaarschap is geregeld van staatsschepen (wrakken met soevereiniteit) en particuliere schepen (waar de Nederlandse staat geen eigendom aan kan ontlenen).
Meldprotocol voor buitenlandse schepen in Nederlandse wateren
Dit is het meldprotocol indien buitenlandse scheepswrakken in Nederlandse wateren gevonden worden.
Meldprotocol Nederlandse scheepswrakken in buitenlandse wateren
Voor in buitenlandse wateren gevonden scheepswrakken waarvan Nederland de eigendom claimt (VOC, WIC, Admiraliteit en marineschepen) is een meldprotocol opgesteld.
Vondstmeldingsformulier maritieme objecten
Wie een vondst doet van een Nederlands wrak in buitenlandse wateren of soeverein wrak in Nederlandse wateren, kan dit melden via het digitale meldingsformulier. De gegevens worden opgenomen in de maritieme database MACHU.
Protocol voor de omgang met menselijke resten
Bij het onderzoek naar scheepswrakken is de kans groot om ook menselijke resten aan te treffen. Voor deze situaties is een protocol opgesteld.
Interdepartementaal beleidskader Nederlandse historische scheepsvondsten en scheepsvindplaatsen in den vreemde
Dit beleidskader beschrijft hoe verschillende ministeries samenwerken aan beleid en uitvoering van maritiem erfgoedbeheer.
Totstandkoming documenten
Bij het opstellen van deze documenten zijn in eerste instantie de Kwaliteitseisen van de Nederlandse Archeologie (KNA) bekeken en is gebruikgemaakt van de annex best practice regels voor de archeologie onder water van het UNESCO-verdrag voor de bescherming van het cultureel erfgoed onder water uit 2001. Ook zijn ideeën, schema’s en voorgestelde protocollen getoetst aan projecten die binnen het programma Maritiem Internationaal zijn uitgevoerd. Om de stappen inzichtelijk te maken is in de eerste plaats gebruikgemaakt van de SASMAP-richtlijnen, waarin de archeologische monumentenzorg (AMZ) onder water stapsgewijs staat uitgelegd.
De protocollen zorgen voor een heldere taakverdeling en een duidelijke verantwoordelijkheid van de verschillende stakeholders. Daarnaast moeten de protocollen ook leiden tot een beter beleid en betere bescherming van Nederlandse scheepwrakken wereldwijd en tot een eerlijke en heldere wederkerigheid voor buitenlandse soevereine schepen in Nederlandse wateren. Aan een meldprotocol voor vliegtuigwrakken in het buitenland wordt nog gewerkt. Deze documenten zijn ontwikkeld tijdens het Programma Maritiem Erfgoed Internationaal (2017-2021)