Aanvullende verkenningen op het Palmhoutwrak
Naar aanleiding van Kamervragen kondigt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) aan dat eind mei 2024 een aanvullend waarderend onderzoek start op het historische scheepswrak de Burgzand Noord 17, beter bekend als het Palmhoutwrak. Dat wrak ligt circa 10 meter diep op de bodem van de Waddenzee nabij Texel.
Bij dit onderzoek worden nieuwe methoden en technieken ingezet, zoals een 3D subbottom-profiler, om de gaafheid en omvang van het wrak beter te kunnen bepalen. Het veldwerk, dat loopt van 27 mei tot en met 5 juli, zal ook proefsleuven omvatten om de scheepsconstructie nader te bestuderen.
De inzichten uit dit onderzoek zullen essentieel zijn voor het ontwikkelen van toekomstscenario’s voor het behoud van het wrak. Na afronding van het veldwerk wordt het wrak weer zorgvuldig afgedekt, ter bescherming tegen erosie en menselijke verstoring.
Palmhoutwrak
In de Waddenzee ten oosten van Texel, binnen het historisch rijke gebied van Burgzand Noord -onderdeel van de voormalige Rede van Texel- liggen tientallen scheepswrakken die stille getuigen zijn van onze maritieme geschiedenis. Dit gebied, bekend om zijn zeer hoge archeologische waarde en tevens rijksmonument, herbergt onder andere het Palmhoutwrak, dat uniek is vanwege de verbazingwekkend goed bewaarde voorwerpen die een tijdperk van enorme rijkdom weerspiegelen.
Het Palmhoutwrak (Burgzand Noord 17), dat zijn naam dankt aan de vele stammen palmhout gevonden aan boord, biedt een unieke inkijk in de rijkdom en diversiteit van de goederen die Nederlandse schepen vervoerden tijdens de zeventiende eeuw. Opvallend: onder de vondsten van de sportduikers is een groep zijden kledingstukken, waaronder een zijden jurk die, na vier eeuwen op de zeebodem, in een verbazingwekkende staat van conservering is aangetroffen. Deze jurk, nu tentoongesteld in Museum Kaap Skil, wordt door experts beschreven als de 'Nachtwacht van de onderwaterarcheologie'. De gehele collectie is door de sportduikers in eigendom overgedragen aan de provincie Noord-Holland, die de collectie onderzoekt en beheert.
Burgzand Noord 17 is niet alleen een bron van historische kennis, maar ook een centraal element in educatieve programma’s. Het biedt een unieke kans voor studenten en jonge archeologen om waardevolle ervaring op te doen in maritiem archeologisch onderzoek samen met het duikteam van de Rijksdienst.
Aansluitend op het onderzoek naar Burgzand Noord 17, zal van 8 t/m 26 juli een inspectie plaatsvinden van andere (afgedekte) wrakken, binnen en buiten het rijksmonument. Deze inspecties zijn cruciaal voor het behoud en de bescherming van ons onderwater erfgoed.
Rol Rijksdienst
Natuurlijke erosie is een groot probleem voor het behoud van cultureel erfgoed onder water. Stroming, paalworm en bacteriële werking zijn enkele van de factoren die zorgen voor een snelle degradatie van vindplaatsen die op of boven de waterbodem uitsteken. Hierdoor zijn veel vindplaatsen bedreigd, terwijl het ‘verstoorder betaalt principe’ hier niet opgaat. In de cultuurbrief Erfgoed telt’’, aan de Tweede Kamer van maart 2018 schrijft minister Van Engelshoven dat er middelen worden vrijgemaakt om hier een oplossing voor te vinden. De RCE heeft hiervoor een Programma Maritiem Erfgoed Nederland opgezet dat van 2018-2021 is uitgevoerd. Omdat duidelijk werd dat de Rijksdienst een blijvende rol heeft bij de zorg voor het maritieme culturele erfgoed, is deze tijdelijke impuls in 2022 omgezet in structurele middelen.
De RCE zet zich, samen met provincies en gemeenten, in voor het onderzoeken en conserveren van dergelijke belangrijke vondsten, die ons begrip van het verleden verrijken en onze culturele identiteit versterken.