Veelgestelde vragen

Wat betekent de aanwijzing als rijksmonument voor mij als eigenaar?

Voor rijksmonumenten geldt een instandhoudingsplicht. Dat betekent dat een eigenaar het monument niet mag laten verwaarlozen, omdat het behoud ervan dan in gevaar kan komen. Voor restauratie, sloop, verbouwing of op een andere manier wijzigen van een beschermd rijksmonument is een omgevingsvergunning nodig. Die is voor alle gebouwde rijksmonumenten aan te vragen bij de gemeente. Voor de instandhouding van gebouwde rijksmonumenten bestaan financieringsregelingen bij het Rijk (via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) en de provincies.

Wat is voorbescherming?

De Erfgoedwet regelt dat door het starten van een officiële aanwijzingsprocedure het object per direct beschermd is alsof het een rijksmonument is. Dit wordt voorbescherming genoemd. Het doel hiervan is om te voorkomen dat het object gedurende de procedure onherstelbaar beschadigd of ondeskundig gerestaureerd wordt. Als de eigenaar het object in de tussentijd wil veranderen is een omgevingsvergunning nodig. De gemeente kan u hierover informeren. Als uiteindelijk besloten wordt het monument niet aan te wijzen, vervalt de voorbescherming.

Wat staat er in de omschrijving in het monumentenregister?

In het Rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatievan het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

• Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
• Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat is het verschil tussen een rijksmonument en een nationaal monument?

Nationale monumenten zijn herinneringsmonumenten ter nagedachtenis aan ingrijpende gebeurtenissen of perioden in het verleden. Voorbeelden zijn het Nationale Monument op de Dam, het Nationaal Monument Kamp Westerbork, het Nationaal Indisch Monument of het Nationaal Monument MH17. Rijksmonumenten zijn op grond van de Erfgoedwet beschermde monumenten die opgenomen zijn in het Rijksmonumentenregister.

De oprichting van nationale monumenten komt meestal voort uit particuliere initiatieven en gaat via de betreffende gemeente. De benaming 'Nationaal monument' wordt niet door de rijksoverheid toegekend. Er is ook geen officiële lijst van nationale monumenten. Sommige nationale monumenten zijn ook aangewezen als rijksmonument op grond van de Erfgoedwet. Dat is bijvoorbeeld het geval met het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam.