Waterdriehoek vergroot bekendheid en bevordert beleefbaarheid
De Waterdriehoek is het gebied van de Biesbosch, de Drechtsteden en het Werelderfgoedcomplex Kinderdijk. Water is hier het verbindende element. De samenhang tussen het aanwezige cultureel erfgoed en het water is hier zó bijzonder dat de provincie Zuid-Holland er een van haar erfgoedlijnen aan heeft verbonden.
Project Waterdriehoek: cultuurhistorie en waterveiligheid
Het gebied van de Biesbosch, de Drechtsteden en Kinderdijk waterveilig maken en zorgen voor meer ruimtelijke kwaliteit en een goed investeringsklimaat, met een sleutelrol voor het cultureel erfgoed. Dat is in het kort het doel van het project Waterdriehoek en de reden van de betrokkenheid van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Deze benadering versterkt ook de toeristische waarde van het gebied, met Kinderdijk, de Biesbosch en Dordrecht als belangrijkste pijlers. Het project Waterdriehoek ontsluit de verhalen van de 3 watericonen. Door het toegankelijker en aantrekkelijker maken van deze publiekstrekkers in combinatie met het vertellen van het verhaal van het gebied neemt de bekendheid en beleefbaarheid van de Waterdriehoek toe. Het project levert ook waardevolle informatie op voor de waterveiligheidsopgaven van het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden.
De historische verwevenheid met water komt tot uiting in de dijken, molens, gemalen, de griendcultuur en de zalmvisserij in de Biesbosch.
Cultuurhistorische waarden promoten
Diverse partijen in de Waterdriehoek hebben ambities en ontplooien initiatieven. Sinds 2013 bundelen zij hun krachten om projecten effectiever uit te voeren. Met elkaar werken ze aan het beter beleefbaar en bekender maken van de cultuurhistorische waarden in de Waterdriehoek. Daarbij kan cultureel erfgoed en de kennis over de omgang met water door de tijd heen gebruikt worden om het gebied beter te analyseren. Dat kan weer leiden tot betere inpassingen en benutting van cultureel erfgoed in water gerelateerde projecten, meer draagvlak voor ingrepen die noodzakelijk zijn voor de waterveiligheid, en grotere aantallen bezoekers van de watericonen.
Een historie met water
Met het vergroten van de mogelijkheden van varen, fietsen en wandelen kunnen toeristen het gebied gemakkelijker verkennen. Het gaat om een relatief groot gebied dat grofweg loopt van de Biesbosch in het zuiden tot het noordelijker gelegen Kinderdijk, met de Drechtsteden daartussenin. Het gebied kent diverse kwaliteiten die nu beter voor het voetlicht kunnen worden gebracht, zoals de oevers van de rivieren met hun watergebonden industriële geschiedenis. Denk aan scheepswerven. De historische verwevenheid met water komt ook tot uiting in de dijken, molens, gemalen, de griendcultuur en de zalmvisserij in de Biesbosch.
Ontsluiten en verbinden
Kinderdijk was slecht bereikbaar over te smalle dijkjes en niet aansluitende fietspaden, totdat de waterbus er een aanlegplaats realiseerde. Delen van de scheepsbouw en baggerindustrie waren ook nauwelijks bereikbaar. Bovendien was het erfgoed in buitendijkse natuurgebieden, zoals restanten van de griendteelt en de zalmvisserij, vanwege geringe toegankelijkheid maar beperkt beleefbaar. Investeringen in betere, regionale verbindingen over water hebben geholpen deze delen te ontsluiten. En het vertellen van een gemeenschappelijk historisch verhaal verbindt deze cultuurhistorie op een andere manier. Dit verhalende element is uitgewerkt in de Erfgoedlijn Waterdriehoek, dat is geïntegreerd in het regionale investeringsprogramma.
Water kenmerkt zowel het verleden, het heden als de toekomst van deze regio.
Werken aan betere oeverkwaliteit
Diverse activiteiten van het project Waterdriehoek richten zich op het verbeteren van de oeverkwaliteit, de overgangen tussen land en water. Een inventarisatie van objecten, complexen en zichtlijnen heeft geleid tot een kansenkaart voor de oevers van de Wantij, Noord, Oude Maas/Dordtse Kil, Beneden Merwede en Nieuwe Merwede. Denk hierbij aan kranen, dijklinten, opschriften, industriële en beeldbepalende gebouwen. Deze kaart geeft de samenhang tussen de diverse objecten weer en kan gebruikt worden als basis voor bijvoorbeeld herbestemming van erfgoed langs de rivieren.
Aantrekkelijker, toegankelijker en bekender
Binnen de Erfgoedlijn Waterdriehoek zijn diverse projecten uitgevoerd, voor een groot deel gefinancierd door de provincie Zuid-Holland. Deze projecten betreffen onder andere verbindingen over water en op het land, recreatieve voorzieningen, restauratie van monumenten en marketing
Publiek en privaat zij aan zij
Vanaf 2013 zijn tien publieke en private partners gaan samenwerken aan het verbeteren van de aantrekkelijkheid, toegankelijkheid en bekendheid van de regio. Dit zijn provincie Zuid-Holland, regio Drechtsteden, de gemeenten Dordrecht, Alblasserdam en Molenwaard, OV-bedrijf Waterbus, Nationaal Park De Biesbosch, Stichting Werelderfgoed Kinderdijk, Dordrecht Marketing en VVV Zuid-Holland Zuid. Zij voerden een investeringsprogramma ter grootte van 10 miljoen euro uit. De projecten kwamen tot stand binnen een brede overleggroep. Ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed maakte daar deel van uit. Het onderzoek naar de oeverkwaliteiten zorgde ervoor dat de kennis aan de basis op orde was, en benut kon worden als vertrekpunt voor volgende projecten.
De burgemeester van Dordrecht speelde een belangrijke rol in de aansluiting van deze Erfgoedlijn met het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden.
Snelle waterbusverbinding als programmamotor
De basis van alle activiteiten, gericht op het beter ontsluiten en benutten van het gebied, is het water. Water kenmerkt zowel het verleden, het heden als de toekomst van deze regio. De snelle, door de Waterbus gerealiseerde verbinding tussen Rotterdam, Kinderdijk, Dordrecht is een stuwende kracht in het programma. Hierdoor is het mogelijk bezoekers via het water op een snelle en prettige manier naar de watericonen te brengen. Sinds het eerste jaar van het investeringsprogramma (2013) brengen extra afvaarten en meer haltes veel meer mensen van Dordrecht naar Alblasserdam en Kinderdijk. In 2016 is daarvoor zelfs een nieuwe waterbushalte met steiger bij Kinderdijk aangelegd. Ook de vaarmogelijkheden van Dordrecht naar de Biesbosch zijn sterk verbeterd.
Optelsom is grote gebiedsimpuls
Andere investeringen in de infrastructuur en de bereikbaarheid van het gebied zijn de nieuwe en verbeterde fiets- en wandelroutes, nieuwe steigers in de binnenstad van Dordrecht en een opknapbeurt voor de Zuidelijke insteekhaven in dezelfde stad. Maar ook het faciliteren van bezoekers heeft ruim aandacht gekregen. Denk aan de herinrichting van de entreezone inclusief een nieuw bezoekerscentrum voor Kinderdijk, de kleine verblijfsaccommodaties in de Biesbosch en de uitbreiding van het Baggermuseum in Sliedrecht. Als je daar de restauratie van veel erfgoed (waaronder molens, een watertoren en een kraanbaan) en een gezamenlijke marketingaanpak bij optelt, dan betekent dit een enorme impuls voor de Waterdriehoek.
Het project Waterdriehoek heeft ervoor gezorgd dat de verhalen van dit gebied gemeengoed zijn geworden.
Ieder de rol die past
Alles bij elkaar hebben de afzonderlijke projecten van de Waterdriehoek het gebied sterk ontwikkeld. Cultuurhistorie was daarbij een zeer belangrijke drijvende kracht. Bij die gebiedsontwikkeling was de goede samenwerking tussen overheden, ondernemers en marktpartijen heel belangrijk. Producten, zoals het rapport Oeverkwaliteiten, en de verhalen van de watericonen hebben geholpen om de regio beter te ‘verkopen’. Deze vruchtbare samenwerking heeft het gebied beter bereikbaar en beleefbaar gemaakt, met de watericonen als uitnodigende publiekstrekkers.
Cultuurhistorische kennis bruikbaar voor Deltaprogramma
Het project Waterdriehoek heeft ervoor gezorgd dat de verhalen van dit gebied gemeengoed zijn geworden. Dankzij de opgedane kennis en verhalen is de beleefbaarheid van het gebied voor bewoners en toeristen veel groter geworden.
Ook het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden kan deze kennis gebruiken om om ervoor te zorgen dat cultuurhistorie goed wordt geïntegreerd in de maatregelen die voortkomen uit het Deltaprogramma.