Wijzigingen herbestemmingssubsidie 2024

Wat is er gewijzigd?

Subsidieplafonds

• Het subsidieplafond voor herbestemmingsonderzoeken is verhoogd van € 2.190.000,- naar € 2.255.000, in verband met prijsstijgingen in de markt.
• Het subsidieplafond voor het wind- en waterdicht maken van gebouwde monumenten is verhoogd van € 700.000,- naar € 720.000,-.
• Het subsidieplafond voor verduurzamingsonderzoeken is verlaagd van € 500.000,- naar € 400.000,-.

Maximaal subsidiebedrag

Het maximale bedrag aan kosten voor een haalbaarheidsonderzoek of interactief of procesgericht onderzoek waarover subsidie kan worden verstrekt is verlaagd van € 25.000 naar € 15.000 per aanvraag. Zo wordt het beschikbare budget beter verdeeld over het aantal aanvragen.

Herhaalaanvragen

In het verleden was het mogelijk om voor hetzelfde monument of zelfstandig onderdeel meerdere jaren achter elkaar subsidie aan te vragen voor een herbestemmingsonderzoek. Dit mag nu per aanvrager één keer per drie jaar.

Leegstand

De criteria om subsidie te kunnen krijgen voor een herbestemmingsonderzoek zijn aangescherpt met betrekking tot de leegstand. De subsidie wordt alleen verstrekt als het monument of zelfstandig onderdeel;

• bij het aanvragen voor ten minste de helft van de oppervlakte leegstaat, of:
• waarvan aannemelijk wordt dat het naar verwachting binnen drie jaar voor ten minste de helft van de oppervlakte leeg zal komen te staan.

Er geldt een uitzondering op dit criterium voor kerkgebouwen die nog steeds als zodanig in gebruik zijn. Hier kan ook subsidie worden verleend als ze nog grotendeels voor de eredienst in gebruik zijn. Hierdoor kan bij kerkgebouwen ook de mogelijkheid tot nevenbestemming worden onderzocht.

Subsidieaanvraag door erfgoedgemeenschappen

Vanaf 2024 kunnen ook erfgoedgemeenschappen subsidie aanvragen voor herbestemmingsonderzoek. Een erfgoedgemeenschap is bijvoorbeeld een groep burgers die is aangesloten bij een erfgoedvereniging of omwonenden die een monument een bestemming ten gunste van de gemeenschap willen geven. Om voor subsidie in aanmerking te komen moet de erfgoedgemeenschap;

• uit ten minste vijf natuurlijke personen bestaan die zich als vrijwilligers inzetten voor het behoud van het monument;
• aantoonbaar al een periode van minstens zes maanden betrokken zijn bij het monument waarvoor herbestemmingssubsidie wordt gevraagd.

Daarnaast moet de eigenaar van het monument hebben ingestemd met de uitvoering van het herbestemmingsonderzoek en zo nodig hebben toegezegd er medewerking aan te zullen verlenen. Bij de verdeling van de subsidiegelden krijgen erfgoedgemeenschappen dezelfde positie als andere aanvragers. Dit is relevant indien er meer subsidie wordt aangevraagd dan er budget beschikbaar is.

Geen subsidie meer voor ‘rechtspersonen met een belang’

De subsidieregeling bood de mogelijkheid om subsidie te verlenen aan ‘rechtspersonen die belang hebben bij herbestemming van een monument’. In de praktijk gebeurde dit zeer zelden, omdat zij in de rangschikking pas na eigenaren voor subsidie in aanmerking kwamen. De mogelijkheid van subsidieverlening aan rechtspersonen met een belang is nu geheel komen te vervallen.

Bouwhistorische en cultuurhistorische kenmerken

Het ministerie van OCW subsidieert herbestemmingsonderzoeken om het behoud van bouwhistorische en cultuurhistorische kenmerken van monumenten door herbestemming te bevorderen. Toch komt het voor dat in herbestemmingsonderzoeken scenario’s worden uitgewerkt die het monument schade toebrengen. Daarom is in de herbestemmingsregeling de voorwaarde opgenomen dat bij het inpassen van nieuwe functies uitdrukkelijk rekening moet worden gehouden met het belang van behoud van de bouwhistorische en cultuurhistorische kenmerken van het monument.

De uitvoerder van het herbestemmingsonderzoek kan hieraan voldoen door bij de keuze van nieuwe functies de verwachte impact daarvan op de cultuurhistorische en bouwhistorische kenmerken in beeld te brengen.

Uitvoeringsperiode verlengd

Vanaf de komende aanvraagronde is de periode voor het uitvoeren van een herbestemmingsonderzoek verlengd van 6 naar 12 maanden. Slechts in bijzondere gevallen kan hiervan worden afgeweken.