Binnenklimaat

Vorige eeuw: rigoureuze aanpassingen

Vanaf circa 1990 zijn in Nederland veel nieuwe musea en depots gebouwd. Ook werden bestaande gebouwen volgens de hoogste kwaliteitseisen gemoderniseerd ten behoeve van de collecties. Het binnenklimaat is vaak met behulp van installaties geregeld. De aanbevolen klimaatnormen uit die tijd hadden als doel de gevoeligste materialen en constructies zo goed mogelijk te beschermen. Vanwege deze strenge eis zijn veel historische museumgebouwen rigoureus aangepast.

Deze eeuw: naar duurzaam en innovatief

Begin deze eeuw werd steeds duidelijker dat schommelingen in het klimaat niet altijd tot schade leiden en dat collecties beter behouden blijven bij een lagere temperatuur. Geholpen door financiële crises en milieubewustzijn is de ontwikkeling ingezet naar duurzame oplossingen met innovatieve technologie en goed onderbouwde besluitvorming.

Model: klimaatbeheer in 9 stappen

Om collectiebeheerders te ondersteunen bij het behoud en beheer van het erfgoed, ontwikkelde de RCE een model om risico’s voor het museale binnenklimaat te beheersen. Dit is een ingewikkeld proces waarin het draait om maatwerk: wat past het best bij de organisatie, het beschikbare budget, de vastgestelde klimaatrisico’s, het personeel en de bezoekers. Het draait hierbij niet alleen om het eindresultaat, maar ook om het proces dat tot dit resultaat leidt. Een 9-stappenplan helpt de collectiebeheerder door dit proces.

• Stap 1 – definieer de context en bepaal uw doelen
• Stap 2 – bepaal de culturele waarden van het gebouw en de collectie
• Stap 3 – definieer de klimaateisen van de collectie
• Stap 4 – definieer de klimaateisen van het gebouw
• Stap 5 – definieer de comforteisen van de gebruiker
• Stap 6 – analyseer hoe het klimaat in het gebouw tot stand komt
• Stap 7 – bepaal de gewenste klimaatcondities
• Stap 8 – maak een overzicht van de mogelijkheden ter verbetering van het binnenklimaat
• Stap 9 – kies de beste optie op basis van een kosten-batenanalyse

Infographic, video en brochure

Van het model is een infographic, video en uitgebreide brochure beschikbaar, alledrie engelstalig:

• Infographic: Managing indoor climate risks in museums in 9 steps
• Video (YouTube): How to manage indoor climate risks in museums
• Brochure: Managing indoor climate risks in museums in 9 steps

Boeken over klimaat, klimaatbeheer en schimmel

Het boek Klimaatwerk bespreekt een besluitvormingstraject voor het museale binnenklimaat. Dat traject doet recht aan de waarden van collectie en gebouw en houdt rekening met verschillen in gevoeligheid van materialen en voorwerpen voor een verkeerd binnenklimaat. Klimaatwerk is een naslagwerk voor diegene die verantwoordelijkheid draagt voor het museale binnenklimaat. Het helpt bij het nemen van een weloverwogen beslissing over de optimale klimaatcondities.

Het negenstappenproces is uitgebreid beschreven in het Engelstalige boek Managing Indoor Climate Risks in Museums. Dit boek dient als naslagwerk voor erfgoedprofessionals, adviseurs op het gebied van klimaatbeheer en bouwfysica, en architecten die betrokken zijn bij het besluitvormingsproces wat betreft klimaatstrategieën.

Beide boeken zijn in online boekwinkels te koop (auteurs: Bart Ankersmit, Marc Stappers).

Bestrijding van schimmels

Een onjuist binnenklimaat kan leiden tot schimmel. Het boek 'Pluis in huis' (te downloaden als pdf) behandelt alle aspecten van de geïntegreerde bestrijding van schimmel in musea, archieven en bibliotheken.

Programma Gedeeld Cultureel Erfgoed

Dit model om het binnenklimaat in musea en depots te optimaliseren, is ontwikkeld in het kader van het programma Gedeeld Cultureel Erfgoed. In dit programma draait het om internationale samenwerking en kennisdeling ter bevordering van een duurzame toekomst voor het gemeenschappelijk erfgoed. Op het gebied van collecties loopt Nederland voorop, zeker als het gaat om klimaatbeheersing. Door middel van dit model deelte de RCE kennis en expertise.