Schoorsteenbrand voorkomen

In theorie is stoken heel eenvoudig: een brandbare stof verbrandt in een kachel en de vrijgekomen energie verwarmt de ruimte. De verbrandingsgassen worden afgevoerd via een schoorsteenkanaal.

In de praktijk kan er bij het stoken van alles mis gaan. De meeste problemen doen zich voor in en nabij het schoorsteenkanaal. Door de toenemende populariteit van houtkachels lijkt het aantal schoorsteenbranden de laatste tijd toe te nemen. Rietgedekte kappen vormen hierbij een extra risico: brand in de schoorsteen kan snel uitbreiden naar het rieten dak.

Tips om schoorsteenbrand te voorkomen

• Stook verantwoord. Wees bewust van de gebruikte materialen en de risico’s hierbij.
• Zorg voor periodiek onderhoud, laat de schoorsteen ten minste één keer per jaar vegen.
• Zorg voor een periodieke inspectie, ten minste één keer per jaar.

De meest voorkomende problemen met schoorsteenkanalen

Lekkage in het schoorsteenkanaal

Oorzaken

• Scheurvorming door oververhitting
• Verzakking
• Bouwtechnische fouten
• Niet goed uitgevoerde verbindingen in schoorsteenpijpen
• Ingemetseld houten balkkoppen in het schoorsteenkanaal (in oude gebouwen)

Gevolg

• Giftige en gevaarlijke gassen kunnen vrijkomen, waaronder koolmonoxide.
• Lekkende hete gassen kunnen leiden tot ontbranding van materialen in de buurt van het lek. Vooral waar het kanaal door vloer, plafond en dak loopt, is het risico groot.
• Balkkoppen in het schoorsteenkanaal kunnen vlam vatten door scheuren in het metselwerk. Dit kan ook na jarenlang probleemloos gebruik van het schoorsteenkanaal gebeuren.

Advies

• Controleer het schoorsteenkanaal tijdens het stookseizoen regelmatig op lekkages. U kunt de plek van de lekkage vinden doordat er rook naar buiten kringelt. Ook als u een scherpe rooklucht ruikt, is dit verdacht.
• Wees alert op verkleuringen van verf of hout in de buurt van het schoorsteenkanaal. Dit kan komen door lekkage van het kanaal.
• Vermoed u een lekkage, laat het schoorsteenkanaal dan controleren door een bouwkundig aannemer of een schoorsteenspecialist. Deze kan het kanaal afpersen. Dit is ook noodzakelijk wanneer een schoorsteenkanaal lang niet gebruikt is.

Vervuild schoorsteenkanaal

Oorzaak

• Vervuiling ontstaat doordat zich reststoffen afzetten tegen de binnenzijde van het schoorsteenkanaal. Hoe snel het kanaal vervuilt, hangt af van de brandstof en de wijze van stoken. Vochtig hout levert vaak meer vervuiling op. Dat geldt ook voor het stoken van papier, geverfd en geïmpregneerd hout en samengesteld hout zoals triplex en spaanplaat. Een verbranding met hoge temperatuur en voldoende zuurstof zal minder reststoffen in het kanaal opleveren dan een langzaam smeulende verbranding.

Gevolg

• Bij hitte in het schoorsteenkanaal kunnen de reststoffen in het kanaal gaan gloeien en kan een gloedbrand ontstaan.
• Uitstoot van de gloeiende deeltjes is extra gevaarlijk bij gebouwen met een brandbare dakbedekking zoals riet. Ze kunnen vanuit de schoorsteen op het snel brandbare riet vallen.
• De temperatuur in een brandend schoorsteenkanaal kan zo hoog oplopen, dat metselwerk kan scheuren of springen.

Advies

• Zorg voor een optimale en volledig mogelijke verbranding.
• Verbrand geen vochtig, geïmpregneerd, geverfd of samengeperst hout. Droog hout is in principe geschikt om te stoken als het minstens een jaar op een droge en winderige plaats is opgeslagen.
• Verbrand geen papier
• Laat de schoorsteen minimaal een keer per seizoen reinigen, bij voorkeur door een erkend schoorsteenveegbedrijf.
• Laat een lang niet gebruikt kanaal voor gebruik reinigen.
• Plaats bij een rietgedekte kap een vonkenvanger op de schoorsteen. Veel verzekeraars stellen dit overigens verplicht.

 Verkeerd ontwerp van het schoorsteenkanaal

Oorzaken

• De diameter van het schoorsteenkanaal speelt een belangrijke rol in het stookproces. Voor verbranding is lucht nodig, die met een bepaalde snelheid via de kachel door het schoorsteenkanaal wordt afgevoerd. Dit werkt alleen optimaal bij een juiste diameter van het kanaal.
• Schoorsteenkanalen zijn ontworpen en gebouwd voor een bepaald soort gebruik, bijvoorbeeld voor een kolen- of oliegestookte haard. Als op zo’n kanaal later een houtkachel wordt aangesloten, kan het zijn dat de diameter van het kanaal hiervoor niet geschikt is.
• Veel knikken in een schoorsteen verminderen de trek. Een knik mag nooit groter dan 30 graden zijn.

Gevolg

• Een te kleine diameter van het schoorsteenkanaal vergroot de kans op ongewenste hoge temperaturen.
• Een te grote diameter vergroot de kans op een sterke afzetting van reststoffen.

Advies

• Laat u door een bouwkundig aannemer of een schoorsteenspecialist adviseren over de staat en het gebruik van het schoorsteenkanaal.

Hittestraling

Oorzaak

• Enkelwandige stalen schoorsteenpijpen kunnen zeer warm worden.

Gevolg

• Brandbare stoffen in de onmiddellijke nabijheid van een dergelijke schoorsteenpijp kunnen door de hoge temperatuur ontbranden.

Advies

• Zorg ervoor dat enkelwandige stalen schoorsteenpijpen op ruime afstand van constructies geplaatst worden.
• Doorvoer van deze pijpen door vloeren, plafonds en daken breng risico’s met zich mee. Zorg ook hier voor voldoende afstand tot de constructie.

Schoorsteenbrand bestrijden

Een schoorsteenbrand is te herkennen aan een bulderend geluid in het rookkanaal. Sluit in dit geval onmiddellijk de schoorsteenklep en de luchttoevoer van de kachel, en waarschuw de brandweer.

Blus nooit met water, maar met zand, (keuken)zout of een poederblusser

Na plotselinge afkoeling door het bluswater kan een stenen kanaal scheuren en springen. Bij hoge temperaturen in het kanaal kan bluswater bovendien veranderen in stoom. Dit leidt mogelijk weer tot extra schade. Blus het vuur met zand, (keuken)zout, of met een poederblusser. Deze stoffen moeten vanaf de stookplaats in het kanaal worden ingebracht.

Ramoneur

De brandweer maakt meestal gebruik van een ramoneur om een schoorsteenbrand te blussen. Een ramoneur bestaat uit een ketting, met daaraan een kogel met staalborstel of kettinkjes met plaatjes. De brandweer verwijdert de gloeiende deeltjes uit het kanaal en laat de schoorsteen gecontroleerd afkoelen. Brandend roet wordt bij de kachel opgevangen en geblust.