Schilderijen in het bedrijfsrestaurant
Een ‘wolk’ op de muur met gezichten op landschappen en water. Het zijn de vertrouwde landschappen rond Nederlandse dorpen en steden die dooraderd zijn door rivieren en sloten. We zien zijn de Waal bij Gorinchem en de Zuiderzee bij Volendam, Muiden en Muiderberg. Daarnaast ook de duinen bij Oostvoorne en Wassenaer. En verder het besneeuwde Spanderswoud in het Gooi. Maar ook een zomerse korenoogst nabij een terp in het noorden van het land en een gezicht op een mijn in Limburg. Bijna alle schilderijen dateren uit de eerste helft van de twintigste eeuw.
Nederland een land vol contrasten?
Veel van de landschappen zijn sinds de tijd dat de schilderijen gemaakt zijn veranderd, soms een beetje, maar vaak ook onherkenbaar. Volledig verdwenen is de Staatsmijn Emma in Heerlen. Daar staat nu een woonwijk. Ook de duinen bij Wassenaar op het schilderij van Johan Marinus de Vries zijn de afgelopen 75 jaar veranderd. Te zien is het begin van de aanleg van de Koninklijke Haagse Golf & Countryclub met in de verte de inmiddels gesloopte watertoren aan de Hazelaan in Wassenaar. Ook het strand bij Oostvoorne is veranderd, vooral door de Maasvlakte en Europoort aan de overzijde van het water. De Zuiderzee op de schilderijen van Anthonie Schotel kennen we alleen nog van oude foto’s en schilderijen. Met de botters wordt nauwelijks meer gevist; de enkele die over zijn worden alleen nog gebruikt voor de pleziervaart. Muiden en Muiderberg aan het IJmeer zijn nog wel te herkennen, maar toch ook veranderd door de verdere inrichting van het gebied. Aan de Waal bij Gorinchem is nog altijd een strand waar gezwommen wordt; deze is nauwelijks veranderd.
Van andere schilderijen zijn de locaties nog niet geïdentificeerd of is het landschap alleen gebaseerd op de fantasie van de schilder. Zou de terp op het schilderijtje met de zomerse korenoogst echt bestaan? Misschien wel en ligt het in de buurt van het Groningse Huizinge waar Reggi Scherpbier, de maker van het doek, werd geboren. En het landschap met het eenzame boompje rechtsboven aan de wand? Schilder Harrie Verburg woonde aan het eind van zijn loopbaan in Groesbeek en Oosterbeek. Zou hij het schilderij in die regio gemaakt hebben? Waar Paul van der Ven zijn besneeuwde heide schilderde is niet bekend. Toen hij het maakte, woonde hij in Amsterdam.
Toch woonden en werkten veel schilders wel vaak dicht bij de locaties die ze als onderwerp voor hun schilderijen kozen. Leo Franssen kwam uit Roermond, toch nog wel zo een vijftig kilometer van Heerlen. De Vries woonde en werkte in Wassenaer op loopafstand van de golfbaan. Hij heeft tientallen ‘duingezichten’ gemaakt; de Waal bij Gorinchem is een uitzondering. Schotel woonde enige tijd in Volendam, schilderde vaak vissersschepen in de Volendamse haven en bezocht met regelmaat andere dorpen rond de Zuiderzee. Dirk Smorenberg woonde in Oud-Loosdrecht, tien kilometer van het Spanderswoud. Zeker, Nederland is een land vol contrasten. Maar is toch ook herkenbaar aan de vele kleine tintverschillen en het mooie, zachte licht.
Alle schilderijen aan deze wand behoren tot de kunstcollectie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).
Staatsbosbeheer en de RCE hebben, samen met het Nationale Parken Bureau, al eerder aan aandacht besteed aan het Nederlandse landschap op schilderijen, bijvoorbeeld door middel van de uitgave A. Haytsma en J. Bos, Meesterwerk Nederlands Landschap, Zandvoort 2022.
