De reis van Bossu 450 jaar later onderzocht
Een maand voordat de Slag op de Zuiderzee 450 jaar geleden is doet de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) onderzoek naar mogelijke restanten van deze gebeurtenis. Dit vindt plaats op het Amsterdamse IJ, het Enkhuizer Zand en Wijdenes.
[Tekst gaat verder onder de afbeelding]
Veldwerkcampagne
Het inventariserend veldonderzoek heeft ‘De reis van Bossu’ als centraal thema, omdat dit een jubileumjaar is van de Slag op de Zuiderzee (1573). Admiraal Bossu begon zijn reis als aanvoerder van de Spaanse vloot in Amsterdam en eindigde als krijgsgevangene in Hoorn. Maritiem archeologen van de RCE verrichten vanaf 18 september gedurende twee weken duikonderzoek op drie locaties. Het onderzoeksschip maakt daarmee dezelfde reis als de Spaanse admiraal.
Drie locaties onderzocht
Blokkade in het IJ
Zone met mogelijke restanten van de blokkade in het IJ. Deze blokkade werd in 1572 en 1573 in enkele fasen gemaakt door de Watergeuzen door middel van het afzinken van oude vaartuigen en restanten van de kerk van Schellingwoude. De bedoeling was om het Spaansgezinde Amsterdam af te sluiten van haar belangrijkste levensader: het IJ en daarmee de Zuiderzee. Uiteindelijk wist de vloot onder leiding van de Spaanse admiraal Bossu in september 1573 door de blokkade heen te varen. Tijdens vooronderzoek in 2022 zijn op de mogelijke locatie van de blokkade diverse metingen gedaan die kunnen wijzen op volledig afgedekte wrakresten in het IJ.
Het Enkhuizer Zand
De zone waar de Slag op de Zuiderzee zich grotendeels heeft afgespeeld. Hier zouden minimaal twee grote schepen vergaan zijn. Op dit moment wordt dit gebied door Periplus Archeomare met side scan sonar en magnetometer in kaart gebracht.
Wijdenes
Het gebied waar de Slag in oktober 1573 werd beslist. Hier is de ‘Inquisitie’, het vlaggenschip van de Spaanse vloot gestrand en veroverd door de Geuzen. Vervolgens is het schip samen met admiraal Bossu afgevoerd naar Hoorn. Het schip van Bossu zal dus niet gevonden worden, maar scheepsresten in dit gebied kunnen mogelijk met de Slag te maken hebben. Er is hier één wraklocatie bekend.
Vervolgonderzoek Amsterdam
Het vervolgonderzoek naar resten van de ‘Blokkade van Amsterdam’ in het IJ heeft vooralsnog geen concrete resultaten opgeleverd. Dus delen van schepen of stenen afkomstig uit de kerk van Schellingwoude hebben de maritiem archeologen van de RCE niet aangetroffen. Mogelijk zijn de resten te diep in de ondergrond weggezakt, misschien zijn ze tijdens het aanleggen van de vaargeul in het IJ verdwenen.
Meer over 450 jaar Slag op de Zuiderzee
Het onderzoek sluit aan bij diverse (publieks)activiteiten. In Hoorn wordt er een herdenking georganiseerd, de publicatie van een nieuw boek over de Slag op de Zuiderzee. Meer informatie over het programma is te vinden op de website: Hoorn viert de Vrijheid. Ook vinden de jaarlijkse Reuvensdagen plaats in Hoorn. Hier wordt ook aandacht besteed aan de archeologie van de Tachtigjarige Oorlog.
De RCE zet zich in voor het onderzoek naar en de instandhouding van het meest relevante Nederlandse maritiem-archeologische erfgoed, waar ook ter wereld. In een tijd waarin onze leefomgeving immer in ontwikkeling is, is het ons doel te zorgen voor een goede inbedding van de zorg voor dit inspirerende, maar kwetsbare bodemarchief. We doen dit in nauwe samenwerking met overheden, musea, onderwijsinstellingen, initiatiefnemers, de archeologische markt en vrijwilligers in de archeologie.