Geslaagde schoorsteen
Weblog
In de voormalige Van Hasseltschool in de Groningse Oosterparkwijk – in Amsterdamse Schoolstijl - huist sinds vorig jaar zorg- en buurtcentrum WIJ Oosterparkwijk. Adviseur architectuurhistorie Mieke van Bers was vanuit de RCE betrokken bij de herbestemming en is vooral onder de indruk van hoe de karakteristieke schoorsteen is versterkt zonder aan schoonheid in te boeten.
Als er ergens in Nederland een rijksmonument wordt verbouwd, dan heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de wettelijke taak hier advies over te geven. En omdat ik het altijd fijn vind om te adviseren over iets dat ik ken, ben ik voor deze herbestemming naar Groningen gegaan. Je kunt een gebouw dan goed bekijken, spreekt met de vergunningverlener en restauratiedeskundige van de gemeente, en vaak is de architect er ook nog bij om een toelichting te geven op het plan.
De dubbelschool - twee scholen verbonden aan een middenstuk - is tussen 1926-1928 ontworpen door architect Siebe Jan Bouma en heeft sindsdien verschillende namen gehad. Als stadsarchitect van Groningen heeft Bouma verschillende gebouwen in Amsterdamse Schoolstijl op zijn naam staan. Een rijke expressieve bouwstijl die zeer tot de verbeelding spreekt, zowel wat betreft materiaal, vorm en kleur. De kleurstelling van de school is weer in oude luister teruggebracht. De afdeling erfgoed van de gemeente Groningen stimuleert kleurherstel op basis van kleurhistorisch onderzoek.
Er is nagedacht over balans tussen behoud en vernieuwing
Het plan voor de school zat goed in elkaar. Er is nagedacht over balans tussen behoud en vernieuwing. Als adviseur toets je op materiaal en beeld. De structuur van het gebouw - gangen en lokalen aan weerszijden van een centrale ruimte - is overeind gebleven, evenals de kleurrijke en expressieve architectuur. De grootste toevoeging zit ’m in de installatie voor klimaatbeheersing op zolder onder de kap, die zelf intact is gebleven. Daarnaast is er vrijwel niks gesloopt.
De gemeente Groningen ligt in het zogenoemde “aardbevingsgebied”. Voor eventuele schade die ontstaat door aardbevingen aan monumenten, is geld beschikbaar. Zo ook voor de versterking van risicofactoren, zoals schoorstenen. Dit gebouw heeft een hoge, expressieve schoorsteen die kenmerkend is voor het ontwerp. Een belangrijk onderdeel dat direct in het oog springt. Vanwege het veiligheidsrisico moest deze versterkt worden, en tegelijk moest de architect rekening houden met de uitstraling van het gebouw. Dat heeft hij hier heel ingenieus opgelost, vind ik.
Met de oorspronkelijke architectuur van Bouma als inspiratiebron – verticale en horizontale lijnen - voegde Sax Architecten een diagonaal lijnenspel toe. Uitgevoerd in gekleurd staal. Als je het niet weet, valt het misschien niet eens op. Als je het wel weet is het een herinnering aan het verhaal van de gaswinning in Groningen Voor beide soorten toeschouwers is het een mooie toevoeging.
In Tijdschrift 2 in 2020 van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is het verhaal van de geslaagde versterkte schoorsteen ook terug te zien en te lezen.