Beheer van funerair erfgoed in Suriname
Weblog
Twee Nederlandse specialisten in funerair erfgoed, René ten Dam namens Stichting Dodenakkers.nl en Leon Bok namens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), hebben van 23 oktober tot 11 november een bezoek gebracht aan Suriname. De Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname (SGES) vroeg om ondersteuning ten aanzien van het behoud van funerair erfgoed in Paramaribo. De begraafdruk is er enorm hoog en menig (historisch belangrijk) graf dreigt geruimd te worden.
Met een tweedaagse cursus wisselden de specialisten en deelnemers kennis uit om bijzondere grafmonumenten en graven van bijzondere personen te herkennen. SGES en stichting Dodenakkers.nl hebben daarvoor het project “Namen uit het verleden” gelanceerd, waarvan de aftrap plaatsvond tijdens de eerste cursusdag. Het doel van het project is om de graven van belangrijke Surinamers en hun verhalen te bewaren voor de toekomst.
Gedurende drie weken hebben de specialisten, in het bijzijn van SGES’s directeur Stephen Fokké, een groot aantal begraafplaatsen bezocht en verschillende gesprekken gevoerd met betrokken partijen op het gebied van funerair erfgoed. De bezoeken aan de begraafplaatsen in Paramaribo gaven een goede indruk van de problematiek rondom het ruimen van graven en bedreigd funerair erfgoed. Ter referentie zijn ook enkele lokale begraafplaatsen in de districten Paramaribo en Commewijne bezocht. Aangezien op veel van de oorspronkelijke plantages ook kleine begraafplaatsen liggen, bezocht de groep ook enkele plantages. In het bijzonder Mariënburg (Directeurenbegraafplaats), Rust en Werk (begraafplaatsen van stichters, directeuren en lokale gemeenschap) en Wederzorg.
Materialen en symbolen op begraafplaatsen Jodensavanne
Op verzoek van Stichting Jodensavanne is onderzoek gedaan naar materialen en symboliek op de drie begraafplaatsen die vallen binnen de Werelderfgoedsite Jodensavanne. De inventarisatie van materialen is gedaan in het kader van een onderhoudsplan ten aanzien van de grafmonumenten. Deze zijn voor het grootste deel van hardsteen, maar ook marmer komt veelvuldig voor en is in sommige gevallen sterk vervuild en daardoor moeilijk herkenbaar. Er zijn ook enkele grafmonumenten van zandsteen. Veel grafmonumenten hebben een rand of onderbouw van bakstenen. Van de inventarisatie wordt voor stichting Jodensavanne een rapport opgesteld.
Een van de drie begraafplaatsen, de oudere begraafplaats op Cassipora, was niet alleen lastig te bereiken, maar door de omstandigheden ter plekke ook lastiger te onderzoeken. De meeste grafmonumenten liggen onder een dik bladerdek waardoor een volledige inventarisatie niet mogelijk was. Wel is voldoende indruk gekregen van de problematiek, waarbij zichtbaarheid dus een probleem vormt, en ook het feit dat enkele graven weg dreigen te schuiven door de helling waarop ze liggen.
Resultaten bezoek
Tijdens het bezoek is duidelijk geworden dat de besturen en beheerders van begraafplaatsen dagelijks voor een grote uitdaging staan. Men is zich vaak wel bewust van de cultuurhistorische waarden van hun begraafplaatsen, maar ze ervaren weinig ondersteuning inzake de noodzakelijke kennis en de wijze van aanpak. Mede daardoor is op geen van de bezochte begraafplaatsen tot op heden de omgang met het funerair erfgoed geïntegreerd in het beheer. Het onderzoek naar het funeraire erfgoed op de Joodse en Creoolse begraafplaatsen op Jodensavanne en Cassipora kan mogelijk tot voorbeeld dienen.
Van het bezoek wordt een verslag opgesteld met aanbevelingen en adviezen. Daarnaast zal SGES in samenwerking met Stichting Dodenakkers.nl en de RCE hand-outs ontwikkelen waarin per materiaalsoort tips worden gegeven voor onderhoud. Ook zal een convenant worden opgesteld, waarin de ondertekenaars (SGES, beheerders en bestuurders van begraafplaatsen) toezeggen zich in te zetten voor het behoud van funerair erfgoed. Dit project is uitgevoerd binnen het programma Internationale Erfgoedsamenwerking.