Reconstructie ZM-22
Weblog
Deze zomer organiseert de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in samenwerking met Batavialand de Veldschool Scheepsarcheologie Flevoland in Zeewolde. Wekelijks blogt een student over de ervaringen.
Zuiderzee
Eeuwenlang voeren de waterschepen over de woeste Zuiderzee. Tientallen van deze schepen bereikten nooit hun thuishaven. Zij vergingen en belandden in de modderige bodem van het huidige IJsselmeer. Deze schepen lagen daar soms wel honderden jaren te wachten tot zij het licht weer zouden zien. Wij als groep enthousiaste studenten van Saxion Deventer, de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden natuurlijk op gebrand om daarbij te zijn.
Aan de slag in Batavialand
In onze vorige blog hebben wij een inkijkje gegeven in de beginfase van de werkzaamheden op de opgraving. Al in een vroeg stadium van de opgraving konden wij de buitenwacht rapporteren over het blootleggen van een mooie en solide scheepsconstructie en enkele vondsten uit de bovenste lagen. De insteek van het huidige blog is geheel van een andere aard. Gedurende de opgravingen in Zeewolde volgt een groep studenten colleges en workshops van verschillende specialisten in het vakgebied. Buiten archeologische kennis opgedaan op de opgraving, maakten wij kennis met de fijne kneepjes van scheepsconstructie, conservatie van hout en metalen, werkzaamheden met de database en handvaardigheden in Batavialand.
Scheepsbouwers
Op maandag reisden wij af vanuit Zeewolde naar Lelystad om onze eerste stappen als scheepsbouwers te zetten. De eerste dag stond voornamelijk in het teken van het documenteren van de reconstructie van de ZM-22. Op de werf van Batavialand tracht men op experimentele wijze een levensgetrouw waterschip te repliceren. Dit project wordt onder leiding van Frank Dallmeijer uitgevoerd. ZM-22 staat overigens voor de kavelnaam van de vindplaats van het Marker waterschip. De oorspronkelijke naam is onbekend. Na een zeer interessante introductie over de bouwmethode, het gebruikte materiaal en de samenstelling van het bouwteam hebben wij de dag besteed aan het maken van meerdere tekeningen die ons duidelijker inzicht gaven in de bouw van het schip. Hierbij lag de nadruk op het herkennen van secties van het schip, elk met hun eigen karakteristieken. Kennis die van grote waarde zal blijken op de opgraving.
Smederij
Op dinsdag kregen wij een uitgebreide film te zien waarbij de diverse technieken in de scheepsbouw aan bod kwamen. Dat was niet zonder reden! Wij brachten een bezoek aan de smederij. Het was alles wat je van een smederij kan verwachten. Grote aambeelden, vuur, opspringende vonken en massieve hamers die met een luid kabaal neerdalen op staven ijzer. Een woest uitziende smid bracht ons de fijne kneepjes van het smeden bij. Het was indrukwekkend om de smid met enkele hamerslagen een spijker te zien maken. Ook onze vaardigheden werden op de proef gesteld. Met behulp van enkele planken en spijkers werd ons gevraagd om een overnaadse constructie na te bootsen. De resultaten waren zacht gezegd veelzijdig in kwaliteit, maar oefening baart kunst! Gelukkig vond Frank dat wij er klaar voor waren om een wezenlijke bijdrage aan de ZM-22 te leveren. Drie met teer besmeerde spijkers zijn door ons in het schip geslagen en sieren nu de achtersteven van het waterschip.
IJsselkogge
De woensdag stond in het teken van het conserveren van artefacten. Deze workshop werd geleid door Laura Koehler en Gert Schreurs, beiden werkzaam als conservatoren bij Batavialand. Zij vertelden over de vele mogelijkheden die archeologen en conservatoren tot hun beschikking hebben om vondsten voor het nageslacht te bewaren. We begonnen met de conservering van hout en maakten daar kennis met de verschillende methoden die hedendaags in gebruik zijn. Om een impressie te krijgen van wat er allemaal komt kijken bij de conservering van scheepshout werd ons een blik gegund op de beroemde IJsselkogge die in 2016 is opgegraven bij Kampen. Als klap op de vuurpijl mochten wij zelf aan de slag met het verwijderen van roest en aanslag op enkele van de spijkers die uit onze eigen opgraving naar boven zijn gebracht. Na de lunch werden we voor de spreekwoordelijke leeuwen gegooid met een bezoek aan de Batavia, de aan de werf gelegen replica van het bekende VOC-schip. Onze begeleider Arent Vos bleek alles te weten over de constructie, de levensomstandigheden van soldaten en bemanning en de geschiedenis van het schip. Verbazingwekkend. Wat een dag!
Artefacten
Op de laatste dag van onze werkbezoeken aan de Bataviawerf hielden wij ons bezig met het eindstation van de artefacten, het depot. Onder bezielende leiding dwaalden wij rond in de gangen van het aan de werf verbonden depot. De kasten waren deels van glas zodat wij een goede blik konden werpen op de vele maritieme artefacten die daar tentoongesteld lagen. Denk daarbij aan vistuig, aardewerk, werktuigen, persoonlijke bezittingen van de bemanningen tot aan musketten en kanonnen. De tijd vloog voorbij terwijl we met conservator Joran Smale discussieerden over het categoriseren van scheeps-inventarissen, het behoud van artefacten in depots en het archiveren van documenten.
We sluiten de week af met een interessant college van Evert van Ginkel die ons kennis laat maken met de vele facetten van de publieke archeologie. Bijvoorbeeld publieksgroepen en de organisatorische praktijk. Tijdens het schrijven van deze blog zijn wij dan ook druk bezig met de voorbereidingen van de open dag van de opgraving op zaterdag 23 juli 2022 in Zeewolde. Zie hieronder voor meer informatie.
Wij hopen jullie daar te ontmoeten!
Praktische informatie open dag 23 juli
Zaterdag 23 juli van 11.00 tot 15.00 uur is er gelegenheid om te komen kijken naar de opgraving in Zeewolde. Het achterschip van het wrak is te bewonderen, dat is het gedeelte van het schip waar we de leefruimte verwachten. Dit jaar wordt alleen dit gedeelte van het wrak onderzocht en wordt er besloten of er in 2023 verder onderzoek wordt gedaan. Het biedt een unieke kans om de restanten van een van de oudste vissersschepen van het Zuiderzeegebied te zien. Studenten van de Veldschool verzorgen rondleidingen ter plaatse.
Adres
Zeewolde, kruising Slingerweg met Schillinkweg. Komt u uit de buurt? Kom dan zoveel als mogelijk op de fiets, vanwege beperkte parkeerplekken.
Parkeren
U kunt parkeren langs de toegangsweg tot de wraklocatie in het Hulkensteinse Bos. Bij regenachtig weer is het raadzaam om laarzen mee te nemen.
