Kwetsbare kunst in je leefomgeving
Weblog
Wandelen, dat is wat we tijdens de lockdown in grote getale doen. Misschien is het je tijdens een ommetje wel eens opgevallen dat er overal om je heen kunst aanwezig is? Bouwbeeldhouwwerken, herdenkingsmonumenten, monumentale kunst, vrijstaande sculpturen, omgevingskunst en Land Art; allemaal kunst in de openbare ruimte dat een belangrijk deel van ons cultureel erfgoed vormt. Maar juist het toegankelijke en openbare karakter maakt deze kunstwerken ook kwetsbaar.
Allerlei factoren hebben invloed op deze objecten en kunnen ongewenste veranderingen en schade veroorzaken. Denk aan storm, regen, wind, zonlicht, begroeiing, plaagdieren en temperatuurswisselingen. Ook de mens kan schade toebrengen. Dat kan opzettelijk gebeuren door vandalisme of diefstal, maar ook onbedoeld door aanraking, verplaatsing, verandering van de omgeving of door het ontbreken of verdwijnen van kennis en documentatie. Een kunstwerk kan daardoor haar betekenis verliezen.
Stappenplan kunst in de openbare ruimte
Als we willen dat iedereen van deze kunstwerken kan genieten, nu en in de toekomst, dan zullen wij goed voor dit erfgoed moeten zorgen. Het nieuwe Stappenplan kunst in de openbare ruimte - Een leidraad voor beheer en behoud helpt daarbij. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) ontwikkelde dit stappenplan samen met specialisten, adviseurs, kunstenaars en restauratoren. Het geeft praktische informatie voor het beheer en behoud van kunst in de openbare ruimte.
[Tekst gaat verder onder de afbeeldingen]
Wat kun je zelf doen met kunstwerken buiten?
Je bent wandelaar of passant
Wil je meer weten over de kunstwerken bij jou in de buurt? Veel gemeenten hebben hun kunst in kaart gebracht en kunstroutes gepubliceerd. Er zijn ook tal van wiki pagina’s waar collecties kunst in de openbare ruimte zijn samengebracht. En in 2020 heeft BK-informatie een website gelanceerd waar 100 kunstwerken op te vinden zijn die als sleutelstukken worden gezien.
Als buurt kun je een kunstwerk in de woonwijk samen in de gaten houden via een buurtapp. Schade, graffiti of vandalisme kan digitaal gemeld worden bij een gemeentelijk meldpunt openbare omgeving of leefomgeving. Als een gemeenteambtenaar zo’n melding ontvangt, dan kunnen ze vanaf januari 2021 gebruik maken van het interactieve stappenplan dat de RCE samen met het werkveld ontwikkeld heeft.
Met de sloop van gebouwen verdwijnt soms ook de ermee verbonden monumentale wandkunst. Daarom willen we alles in kaart hebben. Een groot deel is al in databases online ontsloten, bijvoorbeeld via collectienederland.nl. Met jouw medewerking willen wij de landelijke inventarisatie van monumentale wandkunst en kunst in de openbare sterk uitbreiden. Jij kunt helpen bij het vervolledigen van zo’n overzicht of met het corrigeren van gegevens. Want de aanwezige informatie is helaas niet altijd compleet of up-to-date. Van een aantal objecten ontbreekt bijvoorbeeld een goede foto.
[Tekst gaat verder onder de afbeeldingen]
Je bent adviseur
Ben je een gemeenteambtenaar, een monumentenzorger, erfgoedzorger of een adviseur bij een provincie? Bij een nieuwe opdracht kun je problemen en risico’s voorkomen of beperken door van te voren goed na te denken over de randvoorwaarden en deze af te stemmen met de kunstenaar. Een planmatige aanpak van beheer en behoud van kunst in de openbare ruimte kan problemen voorkomen of beperken. Dat kan door middel van regelmatig monitoren en goed collectiemanagement met daarbij de inzet van de juiste expertise. Raadpleeg daarbij het interactieve stappenplan.
Je bent kunstenaar
Heb je vragen over hoe er met jouw kunst wordt omgegaan of maak je je zorgen over de veiligheid van je kunstwerk? Raadpleeg daarbij het interactieve stappenplan en kijk bijvoorbeeld naar hoofdstukken als ‘Schade en restauratie’. Je kunt ook een melding maken bij een gemeentelijk meldpunt openbare omgeving of leefomgeving.
-----------
Deze blog is geschreven door Geertje Huisman, wetenschappelijk medewerker/specialist kunstgeschiedenis RCE. Lees ook het artikel 'Sta stil bij onderhoud', op pagina 26 van ons Tijdschrift nummer 3, 2020, geschreven door Rutger Morelissen, specialist conservering en restauratie RCE.
