Boekpresentatie Landschappen van Nederland

Op 26 maart is het boek 'Landschappen van Nederland. Handboek voor de geschiedenis van onze leefomgeving' gepresenteerd. Het boek is het resultaat van een samenwerking tussen het Kenniscentrum Landschap–Rijksuniversiteit Groningen, Uitgeverij Matrijs en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Arjan de Zeeuw (directeur kennis en advies RCE): Het boek biedt de meest actuele kennis over de opbouw en ontstaansgeschiedenis van al onze landschappen en vormt daarmee een onmisbare leidraad voor iedereen die zich interesseert in onze leefomgeving. 

overhandiging eerste exemplaren boek op podium
Overhandiging vaan de eerste exemplaren aan Arjan de Zeeuw, directeur kennis & advies RCE, Noël van Dooren, rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving, Theo Spek, hoogleraar Landschapsgeschiedenis RUG, Hank Bartelink, directeur LandschappenNL

Cultuurschat Nederlands landschap

Het Nederlandse landschap is een van de meest waardevolle cultuurschatten van ons land. Van Drents esdorpenlandschap tot Zeeuwse zeekleipolder, van Hollandse veenweide tot Limburgs lössplateau: het landschap vertelt overal het rijk gelaagde verhaal van tientallen generaties mensen die hun leefomgeving stap voor stap hebben ingericht en daar hun talrijke sporen hebben achtergelaten.

glooiend en bloeiend heidelandschap op de Posbank
Beeld: ©NBTC, Hollandse Hoogte, ANP / Frans Lemmens
Een van de meest bepalende factoren in de opbouw en geschiedenis van de Nederlandse landschappen is het reliëf. Op de Posbank bij Rheden op de Veluwezoom ligt een netwerk van diep uitgesleten smeltwaterdalen met zulke steile hellingen en arme zandgronden dat hier geen cultuurland mogelijk was. Al eeuwenlang ligt hier een uitgestrekt heidelandschap.

Vraagstukken van onze tijd

Kennis over het landschap is niet alleen historisch interessant, maar speelt ook een cruciale rol bij de omgang met alle belangrijke vraagstukken van onze tijd, zoals klimaatverandering, de energietransitie, de verduurzaming van de landbouw en de woningbouwopgave.

Zeventien karakteristieke landschappen

Nederland is in het handboek ingedeeld in zeventien landschappen. De auteurs laten voor elk daarvan zien welke karakteristieke patronen en elementen voorkomen en welke boeiende geschiedenis hierachter schuilgaat. Vaste elementen zijn het ontstaan van de ondergrond, het prehistorische landschap, de bewonings- en ontginningsgeschiedenis, de moderne landschapsontwikkeling en de karakteristieke plaats- en veldnamen in elk landschap.

rijen met windturbines in de mist, vanaf boven gezien
Beeld: ©NBTC, Hollandse Hoogte, ANP / Siebe Swart
Het bestaande cultuurlandschap is het speelbord van ‘transitieopgaven’ rond klimaat, water, landbouw en energie, en als zodanig worden de historische landschapskwaliteiten bedreigd. Belangrijk is daarom dat veranderingen gestoeld zijn op kennis over het gebied en een gedragen landschapsontwerp.

(Online) kaarten

In het boek zijn veel nieuwe, vaak speciaal voor dit boek gemaakte kaarten opgenomen, waaronder een kaart die de verspreiding van de historische landschappen in Nederland weergeeft zoals deze tot circa 1900 in de landelijke gebieden hebben bestaan. Veel van deze gebieden vertonen tot op de dag van vandaag nog de typische kenmerken van het desbetreffende historische landschap. Anderzijds zijn sinds 1900 ook veel gebieden sterk veranderd als gevolg van verstedelijking, de aanleg van infrastructuur en ruilverkaveling.

De kaart Cultuurlandschappen van Nederland is ook online te raadplegen. Professionals kunnen de kaart tevens in hun eigen Gis (Geografisch informatiesysteem) downloaden, via het Nationaal Georegister.

voorzijde boek, met boektitel en landschapsfoto

Verkrijgbaarheid boek

Wie het Nederlandse landschap leert lezen, ontdekt een onverwacht grote en kostbare schat. Het boek 'Landschappen van Nederland' is verkrijgbaar bij Uitgeverij Matrijs.

Groepsfoto van de auteurs in park
De auteurs van het boek