Experimentele bewaarmethode voor erfgoedcollecties
Het Doornroosje-scenario is een museaal experiment. Wanneer de eigenaar er zelf niet meer voor kan zorgen, wordt de gehele collectie voor tenminste één generatie in slaap gebracht. Volgende generaties beoordelen daarna wat voor hen van waarde is. Deze radicale benadering werd ontwikkeld in samenwerking met Streekmuseum Jan Anderson in Vlaardingen. Het proces, inclusief inzichten, is nu gedocumenteerd in een handboek.
Jan Anderson leeft voor zijn collectie. Hij bracht ruim 150.000 objecten bijeen in zijn leven. Maar hij is al op leeftijd. Wat gebeurt er als hij er niet meer voor kan zorgen en er geen opvolging is? Vanuit dit vraagstuk startten drie erfgoedinstellingen twee jaar geleden een samenwerkingsproject met Anderson en etnoloog Gerard Rooijakkers om samen een bewaarstrategie te ontwikkelen voor de museumcollectie.
[Tekst gaat verder onder de foto]
Verzegelen en bewaren als een tijdscapsule
Rooijakkers bedacht de vernieuwende methode: behoud museumcollecties als geheel door ze zorgvuldig te verzegelen en te bewaren als een tijdscapsule. Een experimentele aanpak, want zowel het erfgoed als de bijbehorende beslissingen worden over de tijd heen getild. Ontzamelen hoort daar dus niet bij. Alle objecten worden bewaard in de situatie zoals ze zich bevinden en de informatie erover wordt duurzaam opgeslagen. Dit geeft een toekomstige generatie de kans om de collectie integraal te (her)waarderen.
Doornroosje-scenario
Frank Bergevoet, adviseur verzamelingen en collecties bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), is vanaf het begin bij het project betrokken. Hij beschrijft het Doornroosje-scenario als een methode die volledig tegengesteld is aan de methodiek van selectie.
Wanneer verzamelaars of eigenaren niet meer voor collecties kunnen zorgen, kiezen anderen doorgaans de mooiste objecten uit. De collectie valt dan uiteen. In het geval van Streekmuseum Jan Anderson sluiten we het museum, en handhaven die sluimerstaat minstens 30 jaar. Gedurende die periode is het museum niet toegankelijk voor publiek. Er wordt niets veranderd aan de collectie en de opstelling daarvan, en we hanteren de ethiek van de onthouding. Eigenlijk bewaren we dus geen afzonderlijke objecten, maar het gehele museum. Zo blijven de keuzes die Jan Anderson als verzamelaar maakte bestaan.
Handboek Ordelijk Vergeten
Het werkproces en de daaruit verkregen inzichten zijn gedocumenteerd in het 'Handboek Ordelijk Vergeten'. Dat neemt de lezer in 10 hoofdstukken mee van verstoppen en collectioneren naar onthouden en nalaten. Frank Bergevoet schreef het samen met Gerard Rooijakkers en Evelien Masselink van Erfgoedhuis Zuid-Holland.
Het handboek is verkrijgbaar via erfgoedhuis-zh.nl.
Het project is een initiatief van Erfgoedhuis Zuid-Holland in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Reinwardt Academie.