Een oude traditie in een modern jasje - Het Vierde Geschenk
Speelgoed voor kinderen die in armoede leven: daarvoor zorgt de Tilburgse stichting Het Vierde Geschenk, die zich baseert op de eeuwenoude Tilburgse solidariteitsgedachte en de christelijke Driekoningentraditie. "De kinderen zijn de vierde koning, hun speelgoed is het vierde geschenk."
Wat is Het Vierde Geschenk?
De stichting is een initiatief van drie Tilburgse kapellen die samenwerken aan erfgoedbehoud: aan het in stand houden van hun religieus erfgoed én aan hun tradities. Het Vierde Geschenk heeft de oude bedelfeesten in de stad rondom Driekoningen in een nieuw jasje gestoken. De stichting zamelt bij verschillende scholen in de stad in december speelgoed in om dat speelgoed begin januari symbolisch uit te delen aan kinderen die in armoede leven.
De solidariteitsgedachte staat hierbij centraal: kinderen doen iets voor hun leeftijdsgenootjes. Ze kijken naar wat ze kunnen missen en helpen als vrijwilliger ook met het sorteren van het speelgoed. Naast de drie Tilburgse kapellen zijn er inmiddels veel meer maatschappelijke organisaties en scholen betrokken om zoveel mogelijk kinderen te bereiken.
Welk erfgoed bewaart deze stichting?
Tilburg kent een lange traditie van het Driekoningenzingen. Dit winterfeest werd vroeger door arme mensen aangegrepen om te bedelen. Deze eeuwenoude traditie is als kinderfeest tot op de dag van vandaag voort blijven bestaan. "Dat bedelen is natuurlijk niet meer van deze tijd", zegt Hennie van Schooten, voorzitter van de gelijknamige stichting. "Maar dat principe van solidariteit, dat gevoel van saamhorigheid, dát is wel van deze tijd. En dat willen we nieuw leven inblazen. Daarbij zijn de kinderen de vierde koning en is het speelgoed het vierde geschenk."
Hoe gaat Het Vierde Geschenk te werk?
De stichting groeit snel. In 2018 begon het Vierde Geschenk met speelgoed inzamelen op vier scholen, in 2019 waren dat al zes scholen. Vrijwilligers sorteerden dat speelgoed en repareerden het als dat mogelijk was. "We begonnen bewust klein, om zo goed te kunnen onderzoeken wat werkt en niet werkt", zegt Van Schooten. "Nu zijn we stukje bij beetje aan het uitbreiden. We willen meer scholen betrekken en een speelgoedbank starten, zodat we het uitdelen van speelgoed structureel kunnen maken." Ook zijn er plannen voor een repair café en onderzoekt de Fontys Hogeschool welke waarde (groot-)ouders aan circulair speelgoed toekennen.
De culturele activiteiten blijven een essentieel onderdeel van de activiteiten van de stichting. Zo was er in de afgelopen twee jaar een Sterrentocht waarbij een pasgeboren kindje symbolisch speelgoed kreeg overhandigd. Dit gebeurde in aanwezigheid van het voltallige college van burgemeester en wethouders. Via maatschappelijke organisaties werden er speelgoedbonnen uitgedeeld aan kinderen, die ze konden komen inwisselen voor speelgoed. Er worden zoveel mogelijk culturen bij het evenement betrokken. Van Schooten: "Dit jaar liepen er ook een Pools en een Vietnamees kinderkoor mee in de tocht en ook de vrijwilligers hebben verschillende achtergronden."
Van Schooten en de andere vrijwilligers maken nu plannen voor een lichtjestocht om ook bij het evenement zelf zoveel mogelijk Tilburgers te betrekken. "We bereiken nu zo’n 800 kinderen die in armoede leven, maar er zijn er 7.000. Er is dus nog werk aan de winkel."
Het Vierde Geschenk gebruikt de Driekoningentraditie om de kloof tussen arm en rijk te overbruggen en zo voor verbinding in de stad te zorgen.
Waarom past Het Vierde Geschenk bij het Verdrag van Faro?
Het Verdrag van Faro benadrukt de sociale waarde van erfgoed voor de samenleving en het belang van deelname van die samenleving bij erfgoed. Het roept op om erfgoed in al zijn vormen als middel te gebruiken om zo ook maatschappelijke doelen te verwezenlijken. Dat gebeurt in Tilburg, dankzij de inzet van Het Vierde Geschenk. Deze stichting gebruikt de Driekoningentraditie om de kloof tussen arm en rijk te overbruggen en zo voor verbinding in de stad te zorgen. Kinderen die iets kunnen missen worden zich er zo bewust van dat er ook kinderen in armoede leven en helpen die kinderen.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Faro
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) ziet projecten en initiatieven als Het Vierde Geschenk als voorbeeld van de Faro-werkwijze. Het Verdrag van Faro stelt niet het erfgoed maar de mens centraal en draagt als titel 'de waarde van erfgoed voor de samenleving'. De RCE is van mening dat participatie en initiatieven uit de samenleving een vanzelfsprekend onderdeel van de erfgoedpraktijk moeten zijn.