Tracing Your Roots – met stamboomonderzoek en verhalen op zoek naar je wortels
Weten wie je bent, waar je wortels liggen en wie je voorouders zijn, helpt je zelfbeeld te versterken. Maar de oudere generatie heeft geleerd te zwijgen over haar geschiedenis. Tracing Your Roots geeft jongeren met wortels in Indië/Indonesië de kans antwoorden te vinden op vragen over hun afkomst en identiteit. Ze nemen een duik in archieven, volgen college over hun eigen geschiedenis en interviewen hun (groot)ouders over hun familiegeschiedenis. Hierdoor komt binnen de familie een dialoog op gang en zien onontdekte archiefstukken het licht.
Delen is helen
Initiatiefnemer en oral historian Yvette Kopijn heeft een Nederlandse moeder en een Indische vader die in voormalig Nederlands-Indië geboren is. Toen haar Indische grootouders in 1999 vlak achter elkaar kwamen te overlijden, besefte ze hoe belangrijk het is dat verhalen over het familieverleden worden doorgegeven aan volgende generaties. Als je weet waar je vandaan komt, is het immers makkelijker om te bepalen wie je bent en wie je wil worden. Als oral historian zet ze zich sinds ongeveer 1994 in om persoonlijke geschiedenissen van migrantenouderen te verzamelen en vast te leggen, vanuit de overtuiging dat delen ook helen is. Zeker wanneer het verleden ergens anders ligt. Kopijn startte verschillende oral history projecten, waarin ze verhalen van ouderen vastlegde in publicaties en tentoonstellingen. Daarnaast verzorgt ze oral history trainingen, workshops en verhalensalons. In het kader van het Faro-programma kreeg ze van het Fonds voor Cultuurparticipatie een subsidie voor het verkennen en initiëren van een Tracing Your Roots gemeenschap.
“We zien dat jongeren willen weten waar ze vandaan komen, juist omdat dat vaak voor de derde en vierde generatie niet langer duidelijk is.”
Tracing Your Roots is een project voor jongeren tussen de 15 en 35 jaar met wortels in Indië/Indonesië. Deze jongeren zijn vaak op zoek naar hun afkomst en identiteit, legt Kopijn uit: “We zien dat deze jongeren willen weten waar ze vandaan komen, juist omdat dat vaak voor de derde en vierde generatie niet langer duidelijk is. Dit wordt thuis ook niet besproken. Het verleden is voor mensen uit Indië/Indonesië behoorlijk traumatisch. Het is omgeven door gevoelens van verlies, ontworteling en ontheemding, waardoor het moeilijk is om over het verleden te praten en verhalen over te dragen aan volgende generaties.” Tracing Your Roots helpt deze jongeren hun identiteit te vinden, door op zoek te gaan naar hun voorouders en familiegeschiedenis.
Samenkomst van schriftelijke en mondelinge bronnen
Het project is een combinatie van geschiedenislessen, stamboomonderzoek en oral history. De Indische Genealogische Vereniging (IGV) helpt bij het raadplegen van de archieven, bijvoorbeeld die van Het Nationaal Archief in Den Haag, tijdens een unieke eenmalige samenwerking. Hierdoor komt de geschiedenis voor de jongeren tot leven. “Zo zijn er bijvoorbeeld de militaire stamboeken van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). Hierin is de hele loopbaan en levensgeschiedenis van de militairen die in het voormalig Nederlands-Indië gelegerd waren vastgelegd. Je kijkt gewoon naar het leven van je eigen overgrootvader”, vertelt Kopijn.
Door het project ontstaat er binnen families een aanleiding om het verleden te bespreken en komt de dialoog tussen de jongere en oude generaties weer op gang. Verhalen die nooit zijn verteld, worden eindelijk gedeeld. “Hoe pijnlijk de gesprekken tussen kinderen, ouders en grootouders soms ook zijn, toch durven ze het verleden te verwerken en erover te praten. Samen rouwen ze of geven ze dingen een plek.” Dat is ook terug te zien in de tentoonstelling ‘Van Daar & Van Hier’ in Het Limburgs Museum in Venlo. Hier laten Limburgse jongeren met wortels in Indië/Indonesië hun zoektocht naar hun roots zien. “Dit hele proces is voor de jongeren niet alleen een zoektocht naar het verleden, maar ook een versterking van hun eigen identiteit, voor de toekomst.”
Waarom past Tracing Your Roots bij het Verdrag van Faro?
Het Verdrag van Faro ziet erfgoed ook als een middel om maatschappelijke doelen te behalen. Hier wordt erfgoed ingezet voor het welzijn van jongeren die een beladen erfenis met zich meedragen. Jongeren met roots in Indië/Indonesië ontdekken hun familiegeschiedenis en krijgen tegelijkertijd een sterker zelfbeeld. Zonder het fysieke erfgoed in de archieven en het erfgoed in de vorm van oral history, zoals verhalen en herinneringen, zou dit niet mogelijk zijn. De samenwerkingen tussen Tracing Your Roots, de IGV, Het Nationaal Archief en het Limburgs Museum zijn bovendien bijzonder. De waardevolle geschiedenis die over de Indische gemeenschap op deze plekken is bewaard, krijgt met dit project het licht te zien.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Faro
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) ziet projecten en initiatieven als Tracing Your Roots als voorbeeld van de Faro-werkwijze. Het Verdrag van Faro stelt niet het erfgoed maar de mens centraal en draagt als titel 'de waarde van erfgoed voor de samenleving'. De RCE is van mening dat participatie en initiatieven uit de samenleving een vanzelfsprekend onderdeel van de erfgoedpraktijk moeten zijn.