De Integrale erfgoedbenadering of Erfgoedprikken is een praktijkmethode die de totale voorraad cultureel erfgoed in een stad, gemeente of regio als één grote collectie beschouwt. Het is een manier om erfgoed uit verschillende domeinen (archeologie, collecties, gebouwd, landschap, tradities) met elkaar te verbinden en te komen tot focus in erfgoedbeheer.
De methode helpt bij het maken van erfgoedbeleid en bij het ontwikkelen van omgevingsvisies, hij is geschikt als participatie-instrument en levert bouwstenen voor citymarketing.
Lokaal en regionaal erfgoedprikken
De werkmethode leent zich vooral voor toepassing op lokaal en regionaal niveau. Hij kan gebruikt worden door gemeenten, provincies en lokale en regionale erfgoedpartijen. Elk van hen kan het initiatief nemen om erfgoed – startend vanuit één domein – te verbinden aan erfgoed uit andere domeinen. Op deze manier ontstaat een integrale benadering.
Rol van de RCE
De RCE heeft de praktijkmethode ontwikkeld in samenwerking met het Stedelijk Museum in Breda en de gemeente Breda. In die gemeente is de methode een belangrijke bouwsteen geworden voor erfgoedbeleid. De video laat zien hoe dit in zijn werk ging. De methode is daarnaast getoetst binnen de erfgoedgemeenschap in Apeldoorn.
*muziek*
Openingstitel:
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
INTEGRALE ERFGOEDBENADERING
TOEGEPAST IN BREDA
Titel over top down shot van het kasteel in Breda.
Voice-over afgewisseld met beeld van Dingeman Kuilman (Algemeen directeur Stedelijk Museum Breda), die door het museum wandelt en stukken bekijkt die te maken hebben met het thema 'Militaire stad':
De integrale erfgoedbenadering is hier in het museum begonnen toen we werkten aan een nieuw collectieplan.
We hebben een grote collectie waar al een tijd niet kritisch naar gekeken was.
We moesten die collectie opnieuw analyseren en ordenen. Dat hebben we gedaan.
We kwamen erachter dat er verdichtingspunten ontstaan.
Dat zijn momenten in de geschiedenis waar de cultuurhistorische productie rijker is,
meer oplevert.
Die verdichtingspunten, zoals de renaissance in de stad, hebben we benoemd.
Vervolgens hebben we dat concept gepresenteerd aan onze collega's in een erfgoedoverleg.
We wilden graag de collectie van het museum in relatie brengen tot de context en het andere erfgoed in onze omgeving.
Als we dat in samenhang kunnen presenteren, heeft dat een grote meerwaarde voor de bezoeker.
Dat is wat we nastreven met deze aanpak.
Voice-over afgewisseld met beeld van Marc Berends (Adviseur erfgoed) die langs een restant van een stadsmuur loopt waaromheen een gebouw is gebouwd, en hem in gesprek met Ynze Alkema:
We hebben in Breda een erfgoedoverleg met de grote erfgoedinstellingen:
Het archief, de mensen van Monumentenzorg en het museum.
Daar bespreken we dingen waar we mee bezig zijn zodat we kunnen zien of we elkaar kunnen helpen om gezamenlijke doelen te bereiken.
Dat werkt heel erg goed.
Toen Dingeman met de introductie kwam van zijn collectieplan zagen we kans om dat te verbeteren.
Voice-over afgewisseld met beeld van Ynze Alkema (Hoofd stadsarchief) die door het stadsarchief loopt en kaarten van Breda bekijkt:
We kijken in de integrale benadering niet alleen naar wat we hier in Breda hebben.
We kijken ook wat er buiten Breda nog is aan erfgoed.
Een voorbeeld is het archief van de Nassause Domeinraad.
Dat ligt in Den Haag. Het is daar in de Tachtigjarige Oorlog terechtgekomen.
Daar zit heel veel informatie in over Breda.
Een ander voorbeeld is het schilderij Las Lanzas.
(Onder deze voice-over zin zien we een insert van een replica van het schilderij van Las Lanzas in het Stedelijk museum Breda).
Dat is geschilderd naar aanleiding van de overgave van de stad Breda in de Tachtigjarige Oorlog.
Dat hangt in Madrid.
Voice-over afgewisseld met beeld van Erik Peters (Gemeente archeoloog) die rondloopt in het archeologie archief en inserts van het Museum Paulus van Daesdonck:
Toen besloten was tot het Collectieplan Breda zijn alle grote en kleine erfgoedverzamelingen binnen Breda bezocht.
De spullen daarbinnen zijn bekeken op relevantie.
Breda is in de Tachtigjarige Oorlog een aantal keren belegerd geweest.
Daaromheen hebben verschillende linies gelegen om Breda te belegeren.
Die lagen allemaal in het gebied van de heemkundekringen.
De vondsten die we daar hebben gedaan, horen zeker ook bij de collectie van Breda.
Na die inventarisatie hebben we alles in een groot schema gezet, het aggregatieschema.
Daar waren we op zich heel blij mee, maar we misten toch nog een aantal dingen.
Dit was alles, en er waren eigenlijk nog geen keuzes gemaakt.
Vervolgens zijn we die keuzes gaan maken door de verschillende verhaallijnen te gaan doen en het immateriële erfgoed aan het materiële toe te voegen.
Voice-over afgewisseld met beeld van Ynze Alkema die oude stukken van het Sint-Jorisgilde bekijkt.
Sinds we met de integrale benadering zijn begonnen kijk ik toch anders naar wat we in huis hebben.
Ik kwam laatst een stuk tegen van het Sint-Jorisgilde.
Dat had ik anders opzij gelegd.
Nu zie ik dat het Sint-Jorisgilde het gilde is van de voetboogschutters en past het prima in het deel over Breda als vestingstad.
De integrale erfgoedvisie biedt ons de kans om op de lange termijn meer draagvlak
voor erfgoed te krijgen en daarmee de bewoners en de bezoekers van Breda echt voor erfgoed te interesseren.
Eindtitel:
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Meer weten over de integrale erfgoedbenadering?
Kijk op cultureelerfgoed.nl
*muziek eindigt*
In dit onderwerp
Op de webpagina’s binnen dit onderwerp (zie menu boven) beschrijven we hoe erfgoedprikken werkt en welke bouwstenen er vaak al voor aanwezig zijn.