Kastelen en buitenplaatsen

Van de middeleeuwen naar de toekomst

In de middeleeuwen waren er ruim 2700 kastelen en vanaf de 16e eeuw ongeveer 6000 buitenplaatsen. Daar zijn er nog zo'n 550 respectievelijk 600 van over. Van de verdwenen bouwwerken zijn vaak wel resten in de grond te vinden of zijn sporen zichtbaar in het landschap, zoals grachten, wallen, vijvers en tuinelementen. De invloed van deze gebouwen strekte zich ook meestal veel verder uit dan de terreinen zelf. Denk aan jachtterreinen, warandes, visvijvers of zichtassen. 

Kastelen en buitenplaatsen staan volop in de belangstelling. Ze staan voor velen symbool voor adelen en welstand en hebben mede daardoor een grote aantrekkingskracht. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) werkt, samen met verschillende partners, aan het behoud van dit erfgoed voor de toekomst.

De buitenplaatsen zijn te raadplegen in de Erfgoedatlas. De kaart is te vinden in de map Groen Erfgoed, in de kaartlaag Buitenplaatsen, tuinen en parken.

Rol van de RCE

De RCE heeft met betrekking tot kastelen en buitenplaatsen verschillende rollen; van bevoegd gezag tot adviseur.

• Bij ingrepen in archeologisch beschermde rijksmonumenten is de RCE het bevoegde gezag en verleent de vergunning. Ook kan de dienst de belangrijkste terreinen of gebouwen aanwijzen als (archeologisch) rijksmonument of beschermde buitenplaats. 
• Als iemand iets wil veranderen aan gebouwde rijksmonumenten dan is daarvoor een omgevingsvergunning nodig. Afhankelijk van de ingreep is de RCE verplicht de gemeente hierover te adviseren Daarnaast kan de RCE gemeenten en eigenaren terzijde staan met kennis en advies bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van plannen.
• Twee keer per jaar faciliteert de RCE het platform Kastelen en buitenplaatsen, een open forum voor iedereen die betrokken is bij dit erfgoed. Centraal tijdens het platform staan kennis uitwisselen en netwerken.