Groenblauwe dooradering van het landschap
In het landelijk gebied is door verlies van erfgoedwaarden de herkenbaarheid van het Nederlandse landschap afgenomen. Inzetten op groenblauwe dooradering, een netwerk van natuurlijke elementen zoals houtwallen, heggen, sloten en beken met natuurlijke oevers en poelen, kan voor een ommekeer zorgen. Het biedt mogelijkheden voor een rijk en gevarieerd cultuurlandschap waarmee mensen zich verbonden voelen en dat zij waarderen.
Het cultuurlandschap dat Nederland zo kenmerkt is door eeuwenlange voedselproductie tot stand gekomen. Natuurlijke elementen werden hierbij als hulp ingezet om beschutting, geriefhout, erfafpaling en inscharing van vee voor elkaar te krijgen. Landschapselementen in de verschillende delen van Nederland werden kenmerken van de bijbehorende landschappen. Denk aan de Maasheggen, Friese Wouden, Staphorsterveld en delen van Drenthe, Twente en de Achterhoek. Deze gebieden hebben nog steeds een grote aantrekkingskracht door de aanwezigheid van landschapselementen. Boeren waren eeuwenlang de belangrijkste beheerders van dit erfgoed.
Verlies van erfgoed en achteruitgang van biodiversiteit
In de afgelopen zestig jaar zijn grote aantallen kleine landschapselementen in het landelijk gebied verdwenen. De toegenomen en nog steeds voortgaande schaalvergroting en intensivering in de landbouw zorgde weliswaar voor een enorme groei van de productie van de Nederlandse landbouw, maar de keerzijde hiervan was het verlies van erfgoedwaarden en daarmee de herkenbaarheid van het Nederlandse landschap. De afname van landschapselementen heeft ook gezorgd voor een flinke achteruitgang van de biodiversiteit in het landelijk gebied.
Aanvalsplan Landschap
Een coalitie van natuur- en landschapsorganisaties verenigd onder de naam Samen voor Biodiversiteit heeft in 2022 een ambitieus plan gelanceerd om het Nederlandse landschap een forse kwaliteitsimpuls te geven door op grote schaal in te zetten op (her)aanplant van landschapselementen in het landelijk gebied. Met de aanleg van vele honderden kilometers heggen, hagen en natuurvriendelijke oevers die dit Aanvalsplan Landschap ambieert, ontstaat een rijk en gevarieerd cultuurlandschap waarin duurzaam voedsel wordt geproduceerd, de natuur een plek heeft en waar de diversiteit van de landschappen goed herkenbaar is. De boer en recreatieondernemer verdienen hier hun inkomen. Natuurgebieden zijn door het netwerk van elementen met elkaar verbonden waardoor een rijk palet aan planten en dieren duurzaam kunnen voortbestaan. Zo draagt het plan bij aan het toekomstperspectief voor de landbouw en een herkenbaar landelijk gebied als geheel.
De juiste landschapselementen op de juiste plek
De doelstelling uit het aanvalsplan van 10% groenblauwe dooradering in 2050 zou een enorme kwaliteitsverbetering betekenen voor het Nederlandse landschap. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) wil met kennis en kunde bijdragen aan de realisatie hiervan. Inbreng van gedegen kennis over het ontstaan en de ontwikkeling van ons landschap zorgt voor goede en realistische plannen. Een voorbeeld hiervan is de Histland-kaart die gebruikt wordt voor het beoordelingskader van het aanvalsplan. Het uitgangspunt is steeds dat ‘de juiste landschapselementen op de juiste plek in het landschap’ worden aangelegd.