Sint Josephkerk herbestemd als speelparadijs
De Sint Josephkerk in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer staat nationaal bekend als de Vluchtkerk. Het godshuis kwam in 2012 en 2013 veelvuldig in het nieuws toen uitgeprocedeerde asielzoekers het gebouw kraakten. Sinds 2016 heeft het voormalige Rooms-Katholieke gebedshuis een nieuw leven gekregen als indoor kinderspeelparadijs.
Sint Josephkerk met spoed op monumentenlijst
De Sint Josephkerk is een beeldbepalend gebouw in de Amsterdamse woonwijk Bos en Lommer. In 2010 werd het gebouw met spoed op de monumentenlijst geplaatst om sloop ten gunste van woningbouw te voorkomen. Nu is het gebouw een schoolvoorbeeld van een duurzame herbestemming. Bij de transformatie van kerk tot speelparadijs zijn fikse energiebesparende maatregelen gecombineerd met een zorgvuldige restauratie van de karakteristieke betonconstructie, plafondschildering en glas-in-loodramen.
Veelbewogen geschiedenis Vluchtkerk
De Sint Josephkerk in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer kent een veelbewogen geschiedenis. Deze wederopbouwkerk uit 1952 van de architecten Gerard Holt en Karel Tholens was een van de eerste katholieke kerken in Nederland die volledig uit beton werd opgetrokken. In 1990 moest het gebedshuis vanwege teruglopende kerkbezoeken de deuren sluiten. Tussen 1996 en 2012 kreeg de betonnen kolos een nieuw bestaan als klimhal, alvorens het gebouw nationale bekendheid verwierf als Vluchtkerk. In de kerk werd onderdak verleend aan een door de stad zwervende groep uitgeprocedeerde asielzoekers. Op dat moment was de kerk al verkocht aan een partij die het wilde slopen voor woningbouw. Doordat het gebouw in 2010 werd aangewezen als rijksmonument, kwamen de plannen echter stil te liggen. Uit een haalbaarheidsstudie kwam onder meer een indoor speelpark voor kinderen als kansrijke nieuwe invulling naar voren. Uiteindelijk was het Ronald Bax, eigenaar van corporate finance bureau Amsborgh, die dit avontuur aandurfde. In 2014 kocht Amsborgh de kerk aan om het te transformeren naar kinderspeelparadijs.
Duurzaamheids- en restauratiemaatregelen
Bijzonder aan dit project is dat de restauratie in nauwelijks zeven maanden tijd werd voltooid. Dit vroeg om een nauwe samenwerking tussen alle betrokken partijen, zoals de aannemer Schakel & Schrale, de gemeente Amsterdam en de restauratie-architect Stephanie de Bonth van Hylkema Consultants. De restauratie en de duurzaamheidsmaatregelen werden gelijktijdig uitgevoerd. Vanaf het begin van het project werd hoog op duurzaamheid ingezet, wat leidde tot een divers pakket aan maatregelen. Op het dak zijn pv-panelen geplaatst. Deze zijn vanaf de straat niet te zien en verstoren de monumentwaarde van de kerk niet. Verder is het gebouw voorzien van een lage temperatuurverwarming. In het schip hangen warmtespiralen en ventilatoren die door hun grijze kleur bijna wegvallen tegen het betonnen plafond. In de kelder is behalve een kartbaan ook ruimte gemaakt voor een warmteterugwinninginstallatie. Verder is het dak geïsoleerd, led-verlichting aangebracht en zijn er waterbesparende toiletten en kranen aangelegd.
Plafondschildering en glas-in-lood blijven zichtbaar
De duurzaamheidsmaatregelen zijn als een maatpak afgestemd op de monumentale blikvangers van de kerk. Zo is per kozijn gekeken welke maatregel het meest geschikt was om het glas te isoleren en te beschermen. Er is onder meer gebruik gemaakt van achterzetramen en dubbel glas. De glas-in-loodramen in de apsis zijn zorgvuldig hersteld. Door middel van op maat gemaakte voorzetramen blijven ze de kerk onverlet met hun kleurenpalet verlichten, terwijl hun isolatiewaarde aanzienlijk is toegenomen. De plafondschildering van Marinus de Leeuw is gerestaureerd op basis van historisch kleuronderzoek. De nieuwe bestemming van de Sint Josephkerk past niet alleen goed in de kinderrijke wijk Bos en Lommer, maar ook in het gebouw. De speeltoestellen van het speelparadijs Candy Castle staan los in de ruimte. Hierdoor blijft het interieur onaangetast en kan er maximaal van de ruimte gebruik worden gemaakt. Het project kon tot stand worden gebracht met de hulp van een subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ter stimulering van duurzame restauratie van monumenten. Ook werden subsidies toegekend van de gemeente Amsterdam, de provincie Noord-Holland en een laagrentende financiering van het Nationaal Restauratiefonds.