Team archeologen vindt restanten IJ-blokkade uit Tachtigjarige Oorlog

Er zijn restanten gevonden van de scheepsblokkade in het IJ van 1573. Na de campagne in 2023, waarbij geen sporen van de blokkade zichtbaar werden, besloten specialisten nog één keer een zoekpoging te wagen. En met resultaat. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Gemeente Amsterdam en het Amsterdamse bedrijf Periplus Archeomare werken samen aan dit project.

Alle historische gegevens en kaarten zijn opnieuw tegen het licht gehouden, met als belangrijkste resultaat dat het zoekgebied enkele tientallen meters naar het oosten is verschoven. Vervolgens is op 11 november een nieuw veldonderzoek verricht. Onder begeleiding van het Amsterdamse archeologische onderzoeksbureau Periplus zijn boringen gedaan vanaf een werkschip op vooraf bepaalde, kansrijke locaties in de IJbodem. Het gaat om geologische boringen met een diameter van 6 -7 cm.

[Tekst gaat verder onder de afbeelding]

Kaart uit 1575 met deel van het IJ en aangegeven met cirkel waar de blokkades liggen
Uitsnede uit de kaart van Bilhamer/Beeldsnijder uit 1575, gemaakt kort na de blokkade in het IJ

Overtuigende resultaten

De resultaten van het booronderzoek zijn overtuigend. Op een diepte van ongeveer een meter in de IJbodem stuitten de onderzoekers op een eikenhouten object. Vervolgens is deze locatie met aanvullende boringen verder onderzocht. Daarmee is vastgesteld dat zich hier een houten scheepswrak bevindt met een breedte van 5 meter en een lengte van minimaal 10 meter.

Het meest overtuigend zijn de boringen waarbij naast eikenhout ook baksteen aan het licht is gekomen. Centraal in het wrak ligt een pakket bakstenen, mortel en natuursteen met een dikte van ongeveer een halve meter. Dit legt een rechtstreeks verband met de in de schriftelijke bronnen genoemde restanten van de kerk van Schellingwoude, die men gebruikte om de wrakken af te zinken.

De conclusie is dat het wrak, dat binnen het nieuwe zoekgebied is opgespoord, zeer waarschijnlijk te maken heeft met de IJ-blokkade van 1573. Uiteraard houden de onderzoekers een slag om de arm, want aanvullend dateringonderzoek moet nog volledige zekerheid geven.  

Bijzonder archeologisch onderwatermonument

Met deze vondst is een relatief onbekend stuk geschiedenis van Amsterdam in kaart gebracht. Er is nog geen besluit genomen voor eventuele vervolgstappen. Het is aannemelijk dat naast dit ene wrak, meer restanten van de scheepsblokkade in de IJbodem aanwezig moeten zijn. Wat zeker is, is dat het wrak ter plaatse zal blijven liggen en dat de stad hiermee een bijzonder archeologisch onderwatermonument heeft. Nagedacht zal moeten worden hoe dit verder beleefbaar te maken.