Ferdinand Erfmann, Fietsen (Amsterdamsche boschnymph), 1962
Weblog
Gedachteloos zit ze op de fiets. Het zadel draagt haar forse lijf, dat voor die tijd (het schilderij is gedateerd 1962) in een heel gewaagd pakje is gehuld. Op de bagagedrager is een rieten mand met daarin een rood plaid gebonden. Ze heeft iets weg van een fietsende aardbei met haar groene gespikkelde broekjurkje en roodbruine mand. Hoewel het doek nu ‘Fietsen’ heet, gaf Erfmann het oorspronkelijk de naam ‘Amsterdamsche boschnymph’.
Fietsen
Ferdinand Erfmann (1901-1968), was afkomstig uit een Rotterdamse acteursfamilie. Hij kreeg een kunstenaarsopleiding op verschillende academies, waaronder de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Toch verdiende hij voor de oorlog zijn geld vooral als toneelspeler. Tussen de bedrijven door schilderde hij kleine voorstellingen met vrouwen, hoeren, vestiaires, krijgers, acrobaten en landschappen. Hij was gebiologeerd door vrouwen met gespierde armen, brede heupen en meer dan stevige benen, een slanke taille en een klein hoofd. Met deze naïeve trant was hij een eenling in de wereld van de figuratieve kunst. Even bijzonder als zijn personages was hij dat zelf ook. De vele tientallen aantekeningenboekjes in het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie in Den Haag tonen een eenzame man, een querulant, een travestiet en een miskende kunstenaar.
Transparant resultaat
Hoewel zijn personen bijna beeldvullend waren en vaak met hun hoofden de bovenste rand van het doek raakten, schilderde Erfmann met een fijne, dunne penseel zodat het geheel een transparant resultaat opleverde. Hij was een meester in subtiele details zoals ook op dit werk zichtbaar is: haar horloge en sandaaltjes, het fietsplaatje op de voorstang en het kabeltje dat van de lamp naar de (niet zichtbare) dynamo gaat. De grootsheid van zijn figuren wordt hierdoor nog eens benadrukt.
Bruiklenen
Dit schilderij maakt onderdeel uit van een omvangrijk bruikleen dat het Dordrechts Museum van de Rijksdienst heeft gekregen. Beide instellingen hebben al sinds lang een warme relatie. In 1918 vermaakte de Dordse notaris Willem Hendrik van Bilderbeek zijn collectie kunstwerken en een som geld aan de Staat, die in 1954 werd geïntegreerd in de verzameling van het museum. Ook op ander gebied werkten beide instellingen nauw samen. Zo startte de reizende tentoonstelling Krabbels en kapitale tekeningen in 1982 in Dordrecht, met de belangrijkste aquarellen en tekeningen uit het bezit van de voorganger van de Rijksdienst. Door de jaren heen zijn diverse grote en kleinere initiatieven tot leven gekomen, exposities gehouden en kunstwerken uitgeleend aan Dordrecht. Omdat de Rijksdienst zoveel mogelijk kunstwerken wil laten zien, zijn 63 werken uitgeleend.
Aanvulling op de collectie
Het afgelopen jaar hebben twee conservatoren van de Rijksdienst en het Dordrechts Museum samen gezocht naar werken die een aanvulling zijn op de al aanwezige collectie in Dordrecht (zoals van Jan Roeland, Piet Ouborg en Theo Wolvecamp), en naar werk dat nog niet in de collectie aanwezig is, wat geldt voor Willy Boers, Ger Gerrits, Carel Willink en Ferdinand Erfmann. Ze zijn vanaf 5 maart te zien in het museum.
Wat betreft Erfmann: van de 71 schilderijen zijn er 30 uitgeleend, waarvan zes aan Dordrecht. Er zijn nog 41 werken, karakteristieke figuren en prachtige zuidelijke landschappen, in het depot. We lenen ze graag uit aan musea en andere instellingen. U kunt contact opnemen met: f.kuyvenhoven@cultureelerfgoed.nl.