Museumweek 2020, blog 2: de Gerrit van der Veen penning
Weblog
Van 20 tot 26 april is het Nationale Museumweek. Ook wij brengen een ode aan het thema van de Museumweek: 75 jaar culturele vrijheid. In 6 blogs nemen onze specialisten u mee in hun kijk op een museumobject dat als onderwerp vrijheid of bevrijding heeft.
Vandaag blogt Yuri van der Linden over de Gerrit van der Veen penning.
'door hecht verzet de kunst gered van nazismet'
Veel Amsterdammers weten de Gerrit van der Veen straat in Oud Zuid te vinden, maar wie weet nog wie hij was? Gerrit van der Veen (1902-1944) was beeldhouwer. Hij maakte onder meer het monumentale beeldhouwwerk ‘De Eendracht van het Land’, dat opgesteld staat bij station Utrecht Centraal, en dat ongetwijfeld bij veel treinreizigers bekend is. Tijdens de oorlog raakte hij, net als een aantal andere beeldhouwers, betrokken bij het verzet. Zo nam hij in 1943 deel aan de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister en een jaar later aan de overval op het Huis van bewaring aan de Weteringschans. Daarbij raakte hij gewond en kort daarop werd hij gearresteerd. Een maand later werd hij in de duinen bij Overveen gefusilleerd.
Kunst in Vrijheid
Kort na de bevrijding opende, in een nog grotendeels leeg Rijksmuseum, de tentoonstelling Kunst in Vrijheid. Er was werk te zien van kunstenaars die tijdens de oorlog hadden geweigerd zich aan te sluiten bij de door de bezetter ingestelde Kultuurkamer. Alle deelnemende kunstenaars kregen ter herinnering een penning uitgereikt, naar ontwerp van de bekende beeldhouwer Hildo Krop (1884-1970). De voorzijde toont het portret van Gerrit van der Veen. Op de keerzijde is een personificatie van de Kunst weergegeven, omgeven door zeven vaandelzwaaiende mannenfiguren en het omschrift ‘door hecht verzet de kunst gered van nazismet’. Het hier afgebeelde exemplaar werd uitgereikt aan beeldhouwer Samuel Klinkenberg (1881-1970), die vooral beelden van dieren vervaardigde.
De kersverse directeur van het Stedelijk Museum te Amsterdam, Willem Sandberg (1897-1984), kompaan van Van der Veen in het verzet, zal deze monstertentoonstelling met maar liefst 1178 werken, met enige wrevel hebben bekeken. Er zat geen vernieuwing in het getoonde, slechts het voortgaan over dezelfde gebaande paden. Dat zou spoedig, door onder meer de komst van COBRA, gaan veranderen…
Bekijk deze en andere (bevrijdings)penningen op collectienederland.nl.
Yuri van de Linden.
Conservator Oude toegepaste kunst