Amersfoort: elk dak een waarde en zonpotentie
Wat zijn de mogelijkheden voor meer zonnepanelen op het historische dakenlandschap van Amersfoort? Met deze vraag maakte de gemeente Amersfoort eerst een waardenkaart voor de daken. Daarop droeg de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bij aan het vertalen van die waarden naar een zonnepanelenkaart. Doel ervan is om burgers en gemeenteraad te helpen een afweging te maken tussen behoud van de monumentale waarde van het dakenlandschap, en de mate waarin eigenaren hun binnenstadpand toch kunnen verduurzamen met zonnepanelen.
Grote zorgvuldigheid
De Amersfoortse binnenstad werd in 1983 een rijksbeschermd stadsgezicht, met haar Middeleeuwse kern en intacte historisch dakenlandschap. Dat vraagt om grote zorgvuldigheid als het gaat om zonnepanelen, die het aanzicht van de daken immers hoe dan ook veranderen. Maar het betekent niet dat ze onmogelijk zijn, is het uitgangspunt van een gemeentelijk beleidsvoorstel om huiseigenaren in de binnenstad meer mogelijkheden te bieden voor verduurzaming.
[De tekst gaat verder onder de foto]
Waardenkaart
De gemeente analyseerde hiervoor de cultuurhistorische waarden van het dakenlandschap en zette deze in een ‘waardenkaart’. Op de kaart is te zien in hoeverre welk dak bijdraagt aan het unieke dakenlandschap. Paarse daken zijn onmisbaar. Rode daken zijn van niet-monumenten maar ook beeldbepalend. Oranje daken ondersteunen het historische beeld. Gele daken van nieuwe complexen zijn minder belangrijk, evenals groene daken, die plat zijn.
Zonpotentieel en zichtbaarheid
Daarbij is samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een interactieve zonnepanelenkaart gemaakt waarop je, door verschillende kaartlagen over elkaar te leggen, kunt zien waar op panden wel of juist niet zonnepanelen zouden kunnen komen te liggen, op basis van zonpotentieel en zichtbaarheid vanaf ooghoogte.
De waardenkaart en de zonnepanelenkaart
Herijking landelijke richtlijnen
De bijdrage van de RCE aan de kaart viel binnen een bestaand pilotproject naar het zonpotentieel van een aantal Nederlandse binnensteden – waaronder Amersfoort. Dit in het kader van een herijking van de landelijke richtlijnen voor zonnepanelen.
Meer vergunningen mogelijk
Burgers van Amersfoort mogen nu meekijken en meedenken over het voorstel. Dan buigt de gemeenteraad zich over het vraagstuk. Het voorstel maakt mogelijk dat veel meer eigenaren van binnenstadpanden een vergunning kunnen aanvragen voor zonnepanelen. Het totaal aantal zonnepanelen op het historische daken zou daarmee met 35 procent omhoog kunnen gaan.
[De tekst gaat verder onder de foto]
Goede informatie nodig
Tot 2018 was het zonnepanelenbeleid in Amersfoort streng maar eenvoudig", vertelt Sandra Hovens, adviseur monumentenzorg bij de Gemeente Amersfoort. “Het college dat toen plaatsnam, heeft gevraagd om te kijken naar verruimingsmogelijkheden, en daar is dit voorstel de uitkomst van. Bij deze gevoelige afweging is goede informatie, voor iedereen beschikbaar, ontzettend belangrijk”, vervolgt ze. “En daar dragen de waardenkaart en de zonnepanelenkaart aan bij.
'Bij deze gevoelige afweging is goede informatie, voor iedereen beschikbaar, ontzettend belangrijk'
Collectief zonnedak
De reacties van inwoners op het voorstel balanceren ongeveer 50/50 tussen het belang van het monumentale aanzicht van het dakenlandschap en mogelijkheden voor meer zonnepanelen. Naast mogelijkheden voor individuele eigenaren wordt daarom ook gekeken naar collectieve opties. Hovens: “In het Bergkwartier, een aangrenzende wijk, gebruikt een bewonerscollectief bijvoorbeeld een dak van een gemeentelijke sporthal voor zonnepanelen. Ook voor de binnenstad is een corporatie opgericht door een bewonerscollectief. Het vinden van geschikte daken is echter nog lastig.”
Zowel de waardenkaart als de zonnepanelenkaart zijn als pdf te vinden op de site van de gemeente Amersfoort. Hier staat het hele voorstel verder toegelicht met daarbij ook een informatiefilm. De zonnepanelenkaart is ook als interactieve kaart te vinden op Amersfoort in Beeld.