Handreiking voor gemeenten

Rol gemeenten 

De gemeente is vaak het eerste aanspreekpunt vanwege de vergunningsplicht. De erfgoedambtenaar bij de gemeente zou moeten kunnen vertellen wat de belangrijkste cultuurhistorische waarden van het gebouw zijn, wat de lokale regels zijn rondom verduurzaming en of er mogelijk subsidies zijn. Bij wat complexere vragen kan een regioadviseur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) betrokken worden om gezamenlijk te bepalen welke waarden van het gebouw behouden moeten blijven.

RCE ondersteunt waar nodig

De doelstelling van het programma Erfgoed en Duurzaamheid van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed luidt: “Versnellen van de optimale verduurzaming van het monumentenbestand”. Dat betekent: met oog voor de cultuurhistorische waarden streven naar een maximale reductie van de uitstoot van CO2.”

Monumenten kunnen in deze breder gezien worden dan alleen beschermde rijksmonumenten. Het draagt ook bij aan een passende verduurzaming van provinciale monumenten, gemeentelijke monumenten en karakteristieke en/of beeldbepalende historische panden, inclusief een eventuele beschermde en/of historische aanleg.

Reizende expositie voor gemeenten over verduurzaming van monumenten

Om gemeenten te ondersteunen bij het verduurzamen van de monumenten in hun gemeente, heeft de RCE een reizende expositie ontwikkeld. Gemeenten kunnen deze kosteloos aanvragen en een tijdje opstellen in hun gemeentehuis of andere openbare ruimte.

Landelijk afwegingskader verduurzamen rijksmonumenten voor gemeenten

Om gemeenten te ondersteunen bij vergunningverlening en beleidsvorming met betrekking tot verduurzamen van (rijks)monumenten heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in goede afstemming met de Federatie Grote Monumentengemeenten (FGM) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een geïllustreerd afwegingskader opgesteld over de verduurzamingsingrepen bij (woonhuis)monumenten. Ook de stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) is gevraagd om mee te kijken.

Het afwegingskader kent een thematische opbouw en stelt het monument centraal. Het afwegingskader heeft in deze eerste versie de volgende thema’s: vensterisolatie, gevelisolatie, dakisolatie en vloerisolatie.

Dit afwegingskader richt zich primair op veelvoorkomende en relatief eenvoudige ingrepen. Denk aan het isoleren van woonhuizen, of van al eerder als woningen herbestemde monumenten, zoals een voormalige fabriek. Bij dergelijke vergunningaanvragen zal de gemeente meestal een reguliere procedure doorlopen met een advies van de eigen monumentencommissie.

Kennisbank Duurzaamheid

De Kennisbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is een waardevolle online bron van informatie voor iedereen die betrokken is bij het beheer, onderhoud, restauratie en verduurzaming van cultureel erfgoed in Nederland. De kennisbank bevat een breed scala aan praktische en wetenschappelijke informatie, gericht op het ondersteunen van eigenaren, beleidsmakers, professionals en onderzoekers die met erfgoed werken.

De warme jas

Van de meeste constructies in historische gebouwen is inmiddels bekend hoe deze het beste kunnen worden verduurzaamd en wat hierbij de aandachtspunten zijn. Op initiatief van de gemeente Rheden, en dankzij een financiële bijdrage van de Provincie Gelderland, hebben de gemeenten Arnhem, Ede en Rheden deze kennis gebundeld en beschikbaar gemaakt. In het detailboek Een warme jas. Over het mooi en goed verduurzamen van oude huizen staat een omvangrijke reeks bouwkundige details. Ieder detailblad is voorzien van een toelichting.

Wegwijs bij verduurzaming van monumenten

De RCE  heeft een handzaam document samengesteld voor  vooral nieuwe erfgoedambtenaren, maar ook andere erfgoedprofessionals, om snel hun weg te vinden in erfgoedland. In een handig overzicht ziet u snel waar je relevante info over verduurzaming van monumenten kunt vinden.

Routekaart Verduurzaming monumenten

De monumentensector wil verduurzamen en daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. De verduurzaming van monumenten is niet alleen noodzakelijk om de klimaatdoelstellingen te halen, maar is ook essentieel om het gebruik en daarmee de instandhouding van monumenten, ook bij toenemende energiekosten, in de toekomst aantrekkelijk te houden. Organisaties uit de monumentensector, van overheden tot adviesbureaus, hebben hun activiteiten gebundeld onder de noemer Routekaart Verduurzaming Monumenten. Op de site www.duurzaamerfgoed.nl is te lezen wat de deelnemers aan de Routekaart bedenken, organiseren of onderzoeken om de verduurzaming van monumenten te bevorderen.
 

Verduurzamingsrichtlijnen voor monumenten

Tot slot is de website Verduurzamingsrichtlijnen.nl van Stichting ERM (Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg)  een zeer nuttige bron voor eigenaren, professionals en beleidsmakers die betrokken zijn bij het verduurzamen van monumenten. Deze site biedt specifieke richtlijnen en praktische handvatten voor het uitvoeren van duurzame maatregelen in monumentale gebouwen, met respect voor hun historische waarde.