Handreiking voor gemeenten

Rol gemeenten 

De gemeente is vaak het eerste aanspreekpunt vanwege de vergunningsplicht. De erfgoedambtenaar bij de gemeente zou moeten kunnen vertellen wat de belangrijkste cultuurhistorische waarden van het gebouw zijn, wat de lokale regels zijn rondom verduurzaming en of er mogelijk subsidies zijn. Bij wat complexere vragen kan een regioadviseur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) betrokken worden om gezamenlijk te bepalen welke waarden van het gebouw behouden moeten blijven.

RCE ondersteunt waar nodig

De doelstelling van het programma Erfgoed en Duurzaamheid van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed luidt: “Versnellen van de optimale verduurzaming van het monumentenbestand”. Dat betekent: met oog voor de cultuurhistorische waarden streven naar een maximale reductie van de uitstoot van CO2.”

Monumenten kunnen in deze breder gezien worden dan alleen beschermde rijksmonumenten. Het draagt ook bij aan een passende verduurzaming van provinciale monumenten, gemeentelijke monumenten en karakteristieke en/of beeldbepalende historische panden, inclusief een eventuele beschermde en/of historische aanleg.

Reizende expositie voor gemeenten over verduurzaming van monumenten

Om gemeenten te ondersteunen bij het verduurzamen van de monumenten in hun gemeente, heeft de RCE een reizende expositie ontwikkeld. Gemeenten kunnen deze kosteloos aanvragen en een tijdje opstellen in hun gemeentehuis of andere openbare ruimte.

Landelijk afwegingskader verduurzamen rijksmonumenten voor gemeenten

Om gemeenten te ondersteunen bij vergunningverlening en beleidsvorming met betrekking tot verduurzamen van (rijks)monumenten heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in goede afstemming met de Federatie Grote Monumentengemeenten (FGM) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een geïllustreerd afwegingskader opgesteld over de verduurzamingsingrepen bij (woonhuis)monumenten. Ook de stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) is gevraagd om mee te kijken.

Het afwegingskader kent een thematische opbouw en stelt het monument centraal. Het afwegingskader heeft in deze eerste versie de volgende thema’s: vensterisolatie, gevelisolatie, dakisolatie en vloerisolatie.

Dit afwegingskader richt zich primair op veelvoorkomende en relatief eenvoudige ingrepen. Denk aan het isoleren van woonhuizen, of van al eerder als woningen herbestemde monumenten, zoals een voormalige fabriek. Bij dergelijke vergunningaanvragen zal de gemeente meestal een reguliere procedure doorlopen met een advies van de eigen monumentencommissie.

Wegwijs bij verduurzaming van monumenten

De RCE  heeft een handzaam document samengesteld voor  vooral nieuwe erfgoedambtenaren, maar ook andere erfgoedprofessionals, om snel hun weg te vinden in erfgoedland. In een handig overzicht zie je snel waar je relevante info over verduurzaming van monumenten kunt vinden.

EU-Noodverordening hernieuwbare energie

De EU-Noodverordening hernieuwbare energie is gericht op het versnellen en vereenvoudigen van vergunningsprocedures voor het opwekken van hernieuwbare energie en de bijbehorende versterking van energienetten. De noodverordening is in december 2022 vastgesteld en heeft rechtstreekse werking. Dat betekent dat de regels ook impact kunnen hebben op de procedures bij vergunningverlening van zonnepanelen op monumentale daken en warmtepompen op en aan monumenten.
Welke impact? Gelukkig hebben de 'collega's' bij Nationaal Programma Regionale Energiestratiegie een handleiding geschreven voor gemeenten en provincies.

Voorbeelden van andere gemeenten

Een van de opdrachten van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is het adviseren van gemeenten bij het verduurzamen van monumenten. Er zijn inmiddels goede voorbeelden van gemeenten die met dit thema aan de slag zijn. Zoals de gemeente Noordenveld, die monumenten in eigen beheer via een routekaart gaat verduurzamen. En de gemeente Rheden, waar ze sinds kort met een Duurzame Monumentencoach werken.