Een gesprek van formaat: locaties waar geschiedenis werd geschreven

Huis ten Bosch

In het formatieproces heeft paleis Huis ten Bosch, het woonpaleis van de koning,  een centrale rol. De koning wordt op de hoogte gehouden van het proces en het verloop van de formatie. In het paleis zijn er geregeld gesprekken tussen de koning en de betrokken partijen. Nadat het formatieproces is afgerond, vindt de beëdiging van ministers en staatssecretarissen plaats in Huis ten Bosch. Dan vindt ook de beroemde bordesscene plaats op de trappen van het paleis.

Ook kan de formatieopdracht teruggegeven worden aan de koning(in). Zo gaf formateur Joop den Uyl in 1977 op Huis ten Bosch de formatieopdracht terug aan koningin Juliana.

[De tekst gaat verder onder de foto]

Huis ten Bosch werd gebouwd in de jaren 1645 tot en met 1652. Het ontwerp was van architect Pieter Post en het werd gebouwd in de vorm van centraalbouw in de Hollands Classicistische stijl. Toen stadhouder Frederik Hendrik in 1647 overleed, liet zijn weduwe Amalia van Soms het gebouw verbouwen tot een mausoleum als aandenken aan de overleden stadhouder. De centrale zaal, de Oranjezaal, werd van boven tot onder voorzien van schilderijen die de roem van Frederik Hendrik verbeeldden. In de achttiende eeuw liet Willem IV het gebouw verder uitbreiden met twee ruime vleugels, waardoor het een echt paleis werd. De vleugels werden ontworpen door Daniël Marot in een sobere Lodewijk IV-stijl en gebouwd in de jaren 1733-1737. In de negentiende eeuw was het eerst nog een tijdje een museum. Vanaf het midden van de negentiende eeuw werd het weer een koninklijk paleis.

Werk- en ontvangstkamer Willem V

De Stadhouderskamer is sinds 2012 in gebruik tijdens de formatie. Wie de berichtgeving volgt, ziet deze kamer ongetwijfeld in het nieuws voorbij komen. Ooit was dit de werk- en ontvangstkamer van stadhouder Willem V. De Stadhouderskamer ziet er nog vrijwel hetzelfde uit als in 1790, toen Willem V deze gebruikte. Het gehele vertrek is beschilderd door Antoine Plateau in een stijl geïnspireerd op de Romeinse villa’s in Pompeï, die toen net waren ontdekt. Te zien zijn dansende nimfen, cupido’s en bloemenranken. Op de wandbespanningen is onder meer Ceres, de godin van de akkerbouw, te herkennen en Vertumnus, de vruchtbaarheidsgod. Plateau liet hier zijn meesterschap zien door met zijn schilderwerk luxe materialen als marmer, mahonie, ahorn, ebbenhout te imiteren.

De villa, sinds 1951 in staatsbezit, werd in 1916 gebouwd in de Engelse landhuisstijl naar het ontwerp van F. Kuipers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikten de Duitsers de villa om er een zogenoemde FLAK-luchtafweereenheid en een brandweereenheid in onder te brengen. In 1945 gebruikte een Canadese verbindingseenheid tijdelijk de villa. Bijzonder is dat veel van de inrichting en aankleding van de Zwaluwenberg nog herinnert aan de bijna dertig jaar waarin Prins Bernhard hier als Inspecteur-Generaal ‘de dienst uitmaakte’. Het landhuis wordt nog altijd gebruikt door de Inspecteur-Generaal van de krijgsmacht en zijn staf.

De naam Lauswolt dankt het landgoed aan de familie die oorspronkelijk twee boerderijen bezat op deze locatie. Deze bezittingen zijn in 1826 gekocht door Binnert Philip van Eysinga. In 1867 ging dit bezit over naar zijn kleinzoon Augustinus Lycklama à Nijeholt. Hij gaf (tuin)architect Samuel Adrianus van Lunteren opdracht tot de bouw van het herenhuis, een stal en een koetshuis met koetsierswoning. Zo’n 10 jaar later verkocht Augustinus zijn bezit aan zijn neef Rijnhard van Harinxma thoe Slooten. Diens dochter liet het huis, tuin en bijgebouwen moderniseren. Toen zij in 1954 overleed, werd het landgoed verkocht aan de Algemeene Friesche Levensverzekeringsmaatschappij. Deze bestemde het tot hotel.

Le Bistroquet is gelegen aan het Lange Voorhout in Den Haag, pal naast de Amerikaanse ambassade. Het was een bekend restaurant van chef-kok Gerard Fagel en één van de eerste restaurants die de bistro naar Nederland bracht. Dit type restaurant combineerde een goede Franse keuken met een eenvoudige inrichting en relatief betaalbare maaltijden. Tegenwoordig heet het restaurant Cottontree City en wordt het nog altijd bezocht door politici.

Restaurant Garoeda was gevestigd in het prachtige hoekpand aan de Kneuterdijk dat in 1906 gebouwd werd als woon-winkelpand voor een pianohandel. Architect Olthuis verwerkte in zijn ontwerp invloeden van de Wiener Sezession. Deze invloed is goed te herkennen in de moderne winkelpui waarin de hoge glazen winkelruiten in een geometrisch ijzeren frame gevat zijn. In 1933 werd in het pand de winkel en toonzaal Boeatan gevestigd waar Indische kunstnijverheid werd verkocht en tentoongesteld. Op de verdieping werd een Indisch restaurant ingericht. Het restaurant was bereikbaar met een lift, destijds een noviteit. In 1949 sloot Boeatan en werd het pand overgenomen door restaurant Garoeda. Vanwege de onafhankelijkheid van Indonesië kwamen er in deze tijd veel Indische Nederlanders naar Den Haag. Zij kwamen graag bij Garoeda om te genieten van de Indische keuken. In 2020 ging Garoeda dicht na een faillissement. Maar onlangs werd bekend dat het overgenomen is.

De sfeer van het Belle Époque

Het iconische Hotel Des Indes in Den Haag speelde in menige formatie een rol. Al in 1976 vonden hier geheime besprekingen plaats tussen PvdA, D’66 en VVD om een kabinet zonder het CDA te vormen. Uiteindelijk zou pas in 1994 met het Kabinet Paars I voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een regering zonder christelijke partijen aantreden. Het gebouw was oorspronkelijk in 1838 gebouwd als stadspaleis voor Thierry baron van Brienen van de Groote Lindt, een persoonlijk adviseur van koning Willem III. Na verkoop werd het paleis herbestemd en verbouwd tot hotel (1881). Het pand kende een bewogen geschiedenis, waarbij het hotel meermaals dreigde te verdwijnen. Maar het hield stand en ondanks diverse verbouwingen ademt Hotel Des Indes nog steeds de sfeer van het Belle Époque.

Het Johan de Witthuis werd gebouwd tussen 1652 en 1655 in opdracht van Mattheus Hoeufft. Het werd een fraai woonhuis met ommuurde tuin, gebouwd in de stijl van het Hollands Classicisme. De architect is niet zeker, maar het ontwerp wordt toegeschreven aan Pieter Post en Justus Vingboons. In de achttiende eeuw is het voorportaal verbouwd in Lodewijk XIV stijl, waardoor de voorgevel een fraaie mix is geworden van zeventiende en achttiende eeuwse architectuur. Het huis heeft zijn naam te danken aan Johan de Witt die er tussen 1669 en 1672 woonde. De Witt was in die tijd raadpensionaris van het gewest Holland en daarmee de belangrijkste politicus van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In de afgelopen jaren is het bijzondere historische interieur zorgvuldig gerestaureerd.