Agrarische landschappenkaart

De agrarische landschappenkaart bundelt de volgende kaartlagen:

Droogmakerijen

Op deze kaartlaag worden alle droogmakerijen getoond in combinatie met de bijbehorende gemalen en poldermolens. De informatie is in de volgende perioden verdeeld:

• De grote ontginningen (voor 1550);
• De verbeterde windmolen (1550-1830);
• De stoomgemalen (1830-1918);
• De moderne tijd (1918-heden).

Agrarische veenontginningen

Het veen in Nederland is door de eeuwen heen voor een groot deel verdwenen. Deze kaartlaag laat zien waar nog wel veenontginningen te zien zijn en toont onder meer de volgende informatie:

• de perceelsvorm of het verkavelingstype;
• de mate van zichtbaarheid van de historische verkavelingsstructuur;
• het type perceelscheiding (sloten en/of houtsingels);
• de ligging van de kenmerkende lintvormige nederzettingen.

Geesten

Een geest is een oud complex van akkerland gelegen op de strandwallen van Noord- en Zuid-Holland, gecombineerd met een stelsel van wegen en paden.

Tiendwegen

Deze kaartlaag toont alle bekende tiendwegen: polderwegen als verbinding tussen bouw- en weilanden en de boerderijen.

Ontginningstypen Laag Nederland

Op deze kaartlaag staan duinontginningen, stroomrug- en komontginningen, veenkoloniën en zeekleipolders.

Ontginningstypen Hoog Nederland

Op deze kaartlaag bundelt informatie over essen, heideontginningen, kampontginningen, lössontginningen en rivierterrasontginningen.

Molens en gemalen

Deze kaartlaag omvat alle molens en gemalen (zichtbaar en gesloopt).

20e-eeuwse landinrichtingsprojecten

Dze kaartlaag laat de grootschalige landinrichtingsprojecten van de 20ste eeuw zien aan de hand van vijf perioden: tot 1955, 1955-1970, 1970-1985, 1985-2005, 2005-2015. Daarnaast zijn de zeven landelijke gebieden te zien die vanwege hun karakteristieke inrichting door het Rijk zijn aangewezen als wederopbouwgebied van nationaal belang.

Historische kaarten

• kadastrale kaart 1811-1832 (ligging minuutplans): door op een vakje te klikken verschijnt een downloadlink naar de afbeelding van de desbetreffende kadastrale kaart.
• De topografie van Nederland rond 1850, 1900 en 1950.

Wat levert het op

Een groot deel van Nederland is door de eeuwen heen ingepolderd, herverkaveld en opnieuw ingericht om het geschikt te maken voor landbouw. Dit resulteerde in een  bonte staalkaart aan verkavelingen. De Agrarische landschappenkaart toont hoe Nederland door de eeuwen heen is ontgonnen en welke historische ontginningen nog in het landschap zijn terug te vinden. Denk bijvoorbeeld aan de openheid en uitgestrekte smalle kavels van veenweide-ontginningen. De veenpakketten verdwijnen in een rap tempo en ingrijpen om (verdere) bodemdaling tegen te gaan, is onontkoombaar. De kaartlaag Agrarische veenontginningen laat zien waar en in welke vorm deze karakteristieke middeleeuwse landschappen nog wel zijn te vinden. Dit biedt inspiratie voor nieuwe inrichtingsplannen in gebieden die continu veranderen door onder meer schaalvergroting, energietransitie en ruimtelijke druk vanuit steden en industriegebieden. Ook is de Agrarische landschappenkaart een wetenschappelijke kennisbron voor historici, archeologen en historisch geografen.

Gebruik van de kaart

Alle kaartlagen zijn ook als view- en een downloadservice (WMS en WFS) beschikbaar. Informatie hierover is te vinden in het Nationaal Georegister. Bij de kaartlagen agrarische veenontginningen, droogmakerijen, essen en tiendwegen horen verantwoordingsdocumenten die als bijlage zijn te downloaden. De kaartlagen overige ontginningstypen laag Nederland en ontginningstypen hoog Nederland zijn afkomstig van het informatiesysteem Histland.

Door wie

De Agrarische landschappenkaart is onderdeel van het project Landschapsatlas van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De kaartlaag Molens en gemalen is tot stand gekomen  door  de inspanningen  van de Nederlandse Gemalenstichting en Vereniging de Hollandse Molen. Andere kaarten die in het kader van de Landschapsatlas zijn ontwikkeld zijn de kaart van de verstedelijking, de kaart groen erfgoed en de kaart van verdedigingswerken. Deze kaarten zijn in ontwikkeling en worden regelmatig uitgebreid met nieuw materiaal.