Ga direct naar inhoud

Het weer wordt extremer

De laatsten jaren hebben we steeds vaker te maken met hittegolven, stormen, zware regenbuien en grote temperatuurwisselingen. Bijna elk jaar sneuvelt er wel een hitte- of neerslagrecord. Door de opwarming van de aarde nemen weerextremen toe. Dit heeft ook gevolgen voor cultureel erfgoed. Het kan beschadigd raken of verloren gaan. 

De gevolgen van een opwarmende aarde zijn uiteenlopend. In de wetenschap worden deze onderverdeeld in vijf risico’s:

  1. Het wordt heter;
  2. Vaker extreem weer;
  3. Een toenemende kans op overstromingen;
  4. Het wordt droger;
  5. Een stijgende zeespiegel.
Ijzeren hek op een bospad met daarop geplakt een bordje met de tekst 'Verboden toegang i.v.m. zware stormschade'.
Beeld: Marco van de Burgwal
Na het extreme weer met valwinden van juni 2021 in Leersum zijn delen van het bos afgesloten.

Toenemende extremen door opwarming

Extreem weer is van alle tijden. Zware stormen, onweer, hittegolven en stortbuien hebben altijd al impact gehad op cultureel erfgoed. De opwarming van de planeet zorgt voor een hogere luchtvochtigheid. Een hetere lucht kan meer vocht vasthouden en veroorzaakt extremere, vaker voorkomende stormen.

Over het jaar gemeten neemt de neerslag niet toe of af in een veranderend klimaat. Wel zal er lokaal meer regen vallen in korte tijd. Dit is nu al merkbaar: korte piekbuien of een wolkbreuk zetten geregeld een straat of dorp blank. Tegelijkertijd nemen de perioden zonder gematigde buien af. Het is dus langer droog.

Risico’s van extreem weer per erfgoeddomein

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft zo compleet mogelijk in beeld gebracht wat de risico’s van klimaatverandering voor cultureel erfgoed zijn. Hieronder staan de gevolgen van extreem weer per erfgoeddomein beschreven.

Domein Risico
Archeologie
  • Lokale impact door afspoeling bovenlaag en omwaaiende bomen die bodem verstoren.
  • Hellingerosie door regenval.
  • Mogelijk schade door fluctuaties grondwaterstand.
Gebouwd erfgoed
  • Toename van schade door extreme regenval, stormen en onweer.
Collecties
  • Roerend erfgoed als onderdeel van een historisch interieur kan beschadigd raken door extreem weer. 
  • Geen of ondermaatse calamiteitenplannen. 
Immaterieel erfgoed
  • Sommige vormen van immaterieel erfgoed zijn gevoelig voor weerseffecten. Zo heeft de Elfstedentocht lange perioden van kou nodig, en de kans hierop neemt door klimaatverandering af.
  • Extreem weer vormt een bedreiging voor buitenactiviteiten zoals traditionele optochten. Denk aan carnavalsoptochten en bloemencorso's.
Cultuurlandschappen
  • Storm en extreme regenval tasten cultuurlandschappen en historisch groen aan.

De kaart Klimaatrisico's voor het Nederlandse erfgoed laat zien waar in Nederland de effecten van hitte, wateroverlast, overstromingen en droogte zich zullen voordoen.