Ga direct naar inhoud

Het wordt heter

De temperatuur op aarde is sinds 1900 al 1,1 graden gestegen. In Nederland is dit zelfs 1,7 graden. Deze toenemende hitte heeft gevolgen voor cultureel erfgoed.

De gevolgen van een opwarmende aarde zijn uiteenlopend. In de wetenschap worden deze onderverdeeld in vijf risico’s:

  1. Het wordt heter;
  2. Vaker extreem weer;
  3. Een toenemende kans op overstromingen;
  4. Het wordt droger;
  5. Een stijgende zeespiegel.
Houtwerk van een wrak, aangetast door de houtworm, vastgehouden door twee handen.
Beeld: Martijn Manders
Houtwerk van een wrak dat is aangetast door de houtworm. Door opwarming van het zeewater komt de worm steeds dieper.

Gevolgen van hitte voor cultureel erfgoed

De opwarming neemt verder toe. Zo was 2023 2,9 graden warmer dan het gemiddelde over de periode 1901-1930. Op 25 juli 2019 werd in Gilze-Rijen voor het eerst de 40 graden bereikt in Nederland. Tegen 2050 zal deze hitte steeds normaler worden. Dit brengt gevolgen met zich mee voor mensen, natuur en erfgoed. Voor mensen zal het steeds heter zijn in steden. Door hittestress kunnen oudere en zwakkere mensen overlijden. In de natuur zal de kans op brand toenemen en zullen inheemse soorten migreren naar koudere plekken.

Risico’s van hitte per erfgoeddomein

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft zo compleet mogelijk in beeld gebracht wat de risico’s van klimaatverandering voor cultureel erfgoed zijn. Hieronder staan de gevolgen van hitte per erfgoeddomein beschreven.

Domein Risico
Archeologie
  • Warmer oppervlaktewater zorgt voor nieuwe invasieve soorten en bereikbaarheid van scheepswrakken voor o.a. de paalworm.
Gebouwd erfgoed
  • Kans op schade door brand op hete dagen neemt toe (parallel  hieraan de schade door blussen). 
  • Invasieve soorten tasten historisch bouwmateriaal (boven- en ondergronds) aan.
  • Bepaalde historische bouwmaterialen lopen risico door extreme hitte (rieten daken, houten detaillering).
Collecties
  • Brandgevaar voor collecties in gebouwen en kunst in openbare  ruimte nemen toe.
  • Toename van klimatologische installaties die kosten verhogen en risico vormen voor kortsluiting. 
  • Invasieve soorten, zoals termieten, rukken op vanuit het zuiden. Deze kunnen collecties schade toebrengen.
Immaterieel erfgoed
  • Extreme hitte beperkt de mens in het uitvoeren van activiteiten, en daarmee tradities. Zo is de Vierdaagse in Nijmegen al diverse malen ingekort wegens hitte. 
Cultuurlandschappen
  • Hitte (i.c.m. droogte) vergroot de kans op (natuur)branden.

De kaart Klimaatrisico's voor het Nederlandse erfgoed laat zien waar in Nederland de effecten van hitte, wateroverlast, overstromingen en droogte zich zullen voordoen.