Het wordt droger

Droogte ontstaat als er gedurende lange tijd minder regen valt dan normaal. Vooral cultureel erfgoed raakt hierdoor nu al beschadigd, en zal in de toekomst vaker last krijgen van extreme droogte.

De gevolgen van een opwarmende aarde zijn uiteenlopend. In de wetenschap worden deze onderverdeeld in vijf risico’s:

  1. Het wordt heter;
  2. Vaker extreem weer;
  3. Een toenemende kans op overstromingen;
  4. Het wordt droger;
  5. Een stijgende zeespiegel.

Bij droogte verdampt er meer water dan dat er bijkomt, en dit tekort aan water zorgt na verloop van tijd voor serieuze problemen in onze stedelijke en landelijke gebieden. Bij aanhoudende droogte zal namelijk de grondwaterspiegel dalen.

Droogte rondom Buitenplaats de Wildenborch
Beeld: Henk Hoogeveen
Droogte bij de historische buitenplaats De Wildenborch in de Achterhoek.

Gevolgen van droogte voor cultureel erfgoed

Gebouwd erfgoed is zeer kwetsbaar voor droogte. Houten paalfunderingen komen steeds vaker droog te staan, en hierdoor zullen deze funderingen sneller degraderen. Daarnaast zien we dat gebouwen op veen- en kleigronden in toenemende mate last krijgen van verzakkingen en scheuren door inklinkende of bewegende bodems. Groen erfgoed, zoals parken, begraafplaatsen en landgoederen, raakt ook meer en meer beschadigd door droogte. De afgelopen jaren hebben laten zien dat inheemse aanplantingen uitdrogen, waterpartijen opdrogen en kwetsbare ontwerpstructuren worden aangetast door neerslagtekorten en lage grondwaterstanden.

Bekijk de reportage in EenVandaag over de gevolgen van onder andere droogte op kastelen en landgoederen.

Onder de grond is archeologie vaak gebaat bij natte condities. Dit geldt bijvoorbeeld voor organische materialen zoals hout en textiel. Het verdrogen van archeologische vindplaatsen zorgt dan ook voor de afbraak van deze materialen. Daarnaast vallen oppervlaktewateren steeds vaker droog. Scheepsresten komen hierdoor boven het oppervlak te liggen en raken onomkeerbaar beschadigd.

Bekijk de reportage in Nieuwsuur over de gevolgen van klimaatverandering voor archeologie.

Risico’s van droogte per erfgoeddomein

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft zo compleet mogelijk in beeld gebracht wat de risico’s van klimaatverandering voor cultureel erfgoed zijn. Hieronder staan de gevolgen van droogte per erfgoeddomein beschreven.

Domein Risico
Archeologie
  • Lagere grondwaterstanden zorgen voor een verdroging van het bodemarchief en onomkeerbare schade aan organische resten. 
  • In toenemende mate komt archeologie in oppervlaktewateren boven water te liggen.
Gebouwd erfgoed
  • Gebouwen op veen- en kleibodems krijgen te maken met bodembewegingen, waardoor verzakkingen of scheuren ontstaan.
  • Houten funderingen komen vaker droog te staan, en zullen hierdoor sneller degraderen.
Collecties
  • Langdurige periodes van droogte beschadigen varend erfgoed
Immaterieel erfgoed
  • Perioden van droogte tasten verscheidene tradities aan. Door een verhoogde kans op natuurbranden wordt het steeds moeilijker om paasvuren te bouwen of om natuurgebieden te begrazen met schapen.
Cultuurlandschappen
  • Droogte zorgt voor de aantasting of verdwijning van historisch groen en inheemse vegetatie.

De kaart Klimaatrisico's voor het Nederlandse erfgoed laat zien waar in Nederland de effecten van hitte, wateroverlast, overstromingen en droogte zich zullen voordoen.